Οι συγγενείς καρδιοπάθειες είναι από τα πιο συχνά συγγενή προβλήματα, αφού περίπου 1 στα 100 παιδάκια που γεννιούνται έχει καρδιοπάθεια. Στο 1/3 περίπου αυτών των παιδιών θα απαιτηθεί παρέμβαση (κυρίως χειρουργική) από τον πρώτο χρόνο της ζωής (ακόμα και τις πρώτες ημέρες για κάποια παιδάκια). Η έγκαιρη διάγνωση αυτών των καρδιοπαθειών είναι ουσιώδους σημασίας και γίνεται από ειδικούς παιδοκαρδιολόγους.

Συγγενής καρδιοπάθεια είναι το «φύσημα»;

Όχι. Συνδέονται αλλά δεν ταυτίζονται. Συγγενής καρδιοπάθεια (ΣΚ) είναι ανατομικό (κατασκευαστικό) πρόβλημα άλλοτε άλλης βαρύτητας, που μπορεί να παράγει ή να μην παράγει φύσημα. «Φύσημα» είναι ήχος, που ακούμε με τα ακουστικά. Πάρα πολλές διαφορετικές αιτίες (μεταξύ των οποίων βεβαίως συγγενείς καρδιοπάθειες) παράγουν φύσημα. Συχνά σε μεγαλύτερα παιδιά το φύσημα δε σημαίνει πάθηση και είναι αθώο, αλλά σε κάθε περίπτωση ο γιατρός θα αποφασίσει για την προέλευση και τη σημασία του.

Στην οικογένειά μου δεν έχουμε καρδιοπάθειες. Μπορεί το μωρό μου να έχει συγγενή καρδιοπάθεια;

Ναι. Ο όρος «συγγενής» δε σημαίνει οικογενειακή σχέση (συγγένεια), αλλά πρόβλημα παρόν στη γέννηση. Οι συγγενείς καρδιοπάθειες (ΣΚ) είναι κυρίως ανατομικά προβλήματα και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων συμβαίνουν εν αιθρία χωρίς να υπάρχει ανάλογο πρόβλημα στην οικογένεια.

Ποια νεογνά πρέπει να κάνουν έλεγχο;

• Κατά κανόνα οποιοδήποτε νεογνό, στο οποίο από τον/ την παιδίατρο διαπιστώθηκε σύμπτωμα (π.χ .ταχύπνοια) ή εύρημα (π.χ. φύσημα), που μπορεί να σηματοδοτεί ΣΚ.

• Τα πρόωρα νεογνά (ανεξάρτητα από τα παραπάνω) γιατί συχνά ο βοτάλειος πόρος (εμβρυϊκή δομή) παραμένει ανοικτός.

• Οποιοδήποτε παιδάκι με νόσημα, που δυνητικά εμπλέκει την καρδιά (δευτεροπαθή προβλήματα π.χ. επί νεογνικού υπερθυρεοειδισμού).

• Προαιρετικά, οποιοδήποτε παιδάκι, χωρίς τα παραπάνω, προκειμένου να πιστοποιηθεί η απουσία ΣΚ [σπάνια ακόμα και σοβαρά προβλήματα (π.χ. TAPVC + ASD)].

Τι περιλαμβάνει ο παιδοκαρδιολογικός έλεγχος στα νεογνά;

Καταρχήν κλινική εκτίμηση (επισκόπηση, ψηλάφηση, ακρόαση) από ειδικό παιδοκαρδιολόγο και στη συνέχεια υπερηχογράφημα της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων, έτσι ώστε να ελεγχθεί η ανατομία.

Είναι ο έλεγχος επώδυνος ή επικίνδυνος;

Όχι. Είναι απολύτως ανώδυνος, αναίμακτος και ασφαλής (σημ.: οι υπέρηχοι δεν είναι ακτινοβολία).

Πότε γίνεται ο έλεγχος;

Παιδοκαρδιολογικός έλεγχος γίνεται ακόμα και αμέσως μετά την γέννηση, αν υπάρχουν ενδείξεις. Προαιρετικός έλεγχος κατά προτίμηση γίνεται την 3η-4η ημέρα (καλύτερος χρόνος για έλεγχο σύγκλεισης εμβρυϊκών επικοινωνιών και κυρίως του βοταλείου).

Τι είναι οι εμβρυϊκές επικοινωνίες;

Δομές, που επιτρέπουν την οξυγόνωση του εμβρύου (δεν αναπνέουμε ως έμβρυα, 1η ανάσα μετά τη γέννηση) επιτρέποντας ροή αίματος ανάμεσα στους κόλπους («τρυπούλα» φυσιολογική στα έμβρυα το ωοειδές τρήμα) και τα μεγάλα αγγεία («σωληνάκι» φυσιολογικό στα έμβρυα ο βοτάλειος πόρος). Μετά τη γέννηση, ο βοτάλειος και το ωοειδές φυσιολογικά κλείνουν. Η σημασία της καθυστέρησης της σύγκλεισης αξιολογείται κατά περίπτωση.

Μπορεί να χρειασθεί επανέλεγχος;

• Αν διαπιστωθεί πρόβλημα, προφανώς ναι.

• Σε περίπτωση, που ο βοτάλειος είναι ανοικτός (σπανίως και αν είναι ανοικτό το ωοειδές) η ανάγκη για επανέλεγχο εξατομικεύεται.

• Αν όλα είναι καλά, σπάνια θα χρειασθεί επανέλεγχος κατά την κρίση του παιδίατρου, που θα παρακολουθεί το παιδί. Αυτό, γιατί υπάρχουν προβλήματα επιγενή ή δευτεροπαθή, που μπορεί να προκύψουν στην πορεία καθώς και κληρονομικά προβλήματα, που τυπικά εκδηλώνονται αργότερα, ενώ εξαιρετικά σπάνια μπορεί και κάποια ανατομικά προβλήματα να μην είναι ανιχνεύσιμα στα νεογνά (π.χ. fistula στεφανιαίων).

• Για τη συντριπτική πλειοψηφία των νεογνών με φυσιολογικό έλεγχο, επανέλεγχος θα γίνει προσχολικά (σύμφωνα με τις επιταγές της πολιτείας).