Η στεφανιαία νόσος οφείλεται στην ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας στο εσωτερικό των τοιχωμάτων των αρτηριών της καρδιάς. Η αθηρωματική πλάκα σχηματίζεται από τη χοληστερίνη, που κυκλοφορεί στο αίμα, καθώς και από υλικό που προέρχεται από το τοίχωμα της αρτηρίας.

Από την έναρξη της ανάπτυξης αθηρωματικής πλάκας στα τοιχώματα των αρτηριών μέχρι την εμφάνιση της νόσου μεσολαβούν αρκετά έως πολλά χρόνια. Έχουν βρεθεί αθηρωματικές πλάκες στις αρτηρίες εικοσάχρονων, ενώ η συχνότερη ηλικία εμφάνισης εμφράγματος είναι η πέμπτη δεκαετία της ζωής.

Ο επιπολασμός της στηθάγχης αυξάνεται με την ηλικία και στα δύο φύλα. Σε ηλικίες 45-54 έτη, στηθάγχη εμφανίζεται στο 2-5 %, ενώ αυξάνεται στο 10-20 % σε ηλικίες 65-74. Ο επιπολασμός της στεφανιαίας νόσου είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερος αν λάβουμε υπόψη και τη συχνή απουσία συμπτωμάτων σε ασθενείς με σταθερή στεφανιαία νόσο.

Δεν γνωρίζουμε γιατί κάποιοι άνθρωποι θα εμφανίσουν αθηρωματικές πλάκες στις στεφανιαίες αρτηρίες και κάποιοι άλλοι όχι. Έχουν εντοπιστεί μια σειρά από παράγοντες που αυξάνουν το σχετικό κίνδυνο εμφάνισης της στεφανιαίας νόσου και γι αυτό ονομάζονται προδιαθεσικοί παράγοντες ή παράγοντες κινδύνου.

Σε αυτούς τους παράγοντες κινδύνου στεφανιαίας νόσου συγκαταλέγονται η ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη, υψηλής αρτηριακής πίεσης, υψηλών τιμών χοληστερίνης, το κάπνισμα, η καθιστική ζωή και η κληρονομικότητα.

Δεν μπορούμε όμως να προβλέψουμε με ακρίβεια ποιος θα νοσήσει τελικώς και, το κυριότερο, ποιος και πότε θα εμφανίσει έμφραγμα, το οποίο αποτελεί τη βασική αιτία ανθρώπινων απωλειών από στεφανιαία νόσο.

Σε περιόδους «ενεργητικότητας» της αθηρωματικής πλάκας, επέρχεται ρήξη στο τοίχωμά της, το περιεχόμενο της έρχεται σε επαφή με το αίμα, οπότε δημιουργείται θρόμβος που μπορεί να αποφράξει την αρτηρία, σταματώντας τη ροή του αίματος.

Στην κρίσιμη αυτή κατάσταση (προεμφραγματική στηθάγχη), ο άρρωστος νοιώθει αιφνιδίως ενόχληση στο στήθος, που την περιγράφει ως «σφίξιμο», «κάψιμο» ή «βάρος» πίσω από το στέρνο και προς τα αριστερά του στήθους, με αντανάκλαση στην πλάτη ή στον αριστερό ώμο και τον αγκώνα.

Ο οργανισμός αντιστέκεται στην αρχόμενη έμφραξη της αρτηρίας και υπάρχουν περιπτώσεις αυτοδιάλυσης του θρόμβου και απελευθέρωσης της ροής του αίματος.

Αντίθετα, όταν η έμφραξη της αρτηρίας ολοκληρώνεται, το τμήμα της καρδιάς που αυτή τροφοδοτούσε με αίμα σταδιακά νεκρώνεται, οπότε προκαλείται έμφραγμα μυοκαρδίου.