Είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος του δέρματος μετά το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και προέρχεται από τα κερατινοκύτταρα της επιδερμίδας και των εξαρτημάτων της. Προσβάλλει δέρμα και βλεννογόνους. Παρόλο που στην πλειοψηφία τους δεν είναι απειλητικά για την ζωή, υπάρχει η πιθανότητα μετάστασης. Εμφανίζεται είτε σε έδαφος προυπάρχουσας προκαρκινικής βλάβης (ν. Bowen ή ακτινική υπερκεράτωση) είτε de novo. Εντοπίζεται συχνότερα στο πρόσωπο και κυρίως σε πτερύγιο ωτός, κάτω χείλος αλλά και σε τριχωτό κεφαλής και σε βραχίονες και πόδια. Εμφανίζεται συνήθως είτε με την μορφή ερυθρής περιοχής με παχύ λευκοκίτρινο λέπι είτε με την μορφή εξελκωμένου οζιδίου, επώδυνου που αιμορραγεί εύκολα και μπορεί να παρουσιάζει λευκά στίγματα που αντιστοιχούν σε εστίες κερατινοποίησης. Τα ακανθοκυτταρικά καρκινώματα διακρίνονται ανάλογα με τα ιστολογικά αλλά και τα κλινικά χαρακτηριστικά τους σε υψηλού και χαμηλού κινδύνου καρκινώματα. Για την αρχική αντιμετώπιση του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος χρησιμοποιούνται συχνότερα η χειρουργική θεραπεία και η ακτινοθεραπεία, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά κάθε όγκου. Άλλες τεχνικές όπως απόξεση και διαθερμοπηξία, είτε ακόμα και τοπικές θεραπείες με imiquimod και 5-fluorouracil, η φωτοδυναμική θεραπεία (PDT) και η κρυοθεραπεία επιλέγονται συνήθως είτε για όγκους χαμηλού κινδύνου ή στις περιπτώσεις όπου η χειρουργική θεραπεία και η ακτινοθεραπεία αντενδείκνυνται ή δεν είναι εφικτές. Οι ασθενείς που εμφανίζουν ένα βασικοκυτταρικό ή ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα έχουν 30-50% πιθανότητα να αναπτύξουν κι ένα δεύτερο μέσα σε 5 χρόνια και παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος. Συνεπώς η παρακολούθηση τους από εξειδικευμένο δερματολόγο ανά 6-12 μήνες κρίνεται απαραίτητα ιδίως τα πρώτα χρόνια.
Σπίλων & Όγκων Δέρματος Τμήμα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το Τμήμα Σπίλων και όγκων δέρματος του Ιατρικού Π. Φαλήρου, είναι ένα εξειδικευμένο δερματολογικό κέντρο, σχεδιασμένο και εξοπλισμένο να προσφέρει υπηρεσίες πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και βέλτιστης θεραπείας δερματικών όγκων.
Το Τμήμα στελεχώνεται από εξειδικευμένο Δερματολόγο στην ψηφιακή δερματοσκόπηση, και από μια ομάδα ιατρών άλλων ειδικοτήτων (ιστοπαθολόγος, ακτινολόγος, ογκολόγος, χειρουργό) προσφέροντας έτσι εξατομικευμένη φροντίδα προς όφελος και διευκόλυνση του ασθενούς.
ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
Στο τμήμα πραγματοποιείται κλινική εξέταση και αξιολόγηση μέσω ψηφιακής δερματοσκόπησης σπίλων και κάθε είδους δερματικού όγκου.
Θεραπευτικά αντιμετωπίζονται προκαρκινικές βλάβες (π.χ. ακτινικές υπερκερατώσεις) καθώς και καλοήθεις (θηλώματα , αιμαγγειώματα, σμηγματορροικές υπερκερατώσεις) και κακοήθεις όγκοι δέρματος(π.χ, βασικοκυτταρικό και ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, μελάνωμα) συντηρητικά ή χειρουργικά ανάλογα του είδους του όγκου.
Διαγνωστικά, όταν κριθεί απαραίτητο γίνεται λήψη βιοψίας σε περίπτωση ύποπτης βλάβης.
Σε συνεργασία με ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων(ακτινολόγο, ιστοπαθολόγο, δερματοχειρουργό, πλαστικό χειρουργό-χειρουργό κεφαλής τραχήλου, ογκολόγο) γίνεται εξατομικευμένη αντιμετώπιση ανάλογα του είδους και της εντόπισης του όγκου.
Στα πλαίσια προληπτικής ιατρικής πραγματοποιείται ψηφιακή δερματοσκόπηση και ολόσωμη χαρτογράφηση σπίλων. Πρόκειται για λεπτομερή εξέταση ύποπτων για κακοήθεια σπίλων καθώς και καταγραφή όλων των σπίλων του σώματος και αποθήκευση άτυπων σπίλων για μελλοντική παρακολούθηση.
ΠΑΘΗΣΕΙΣ
Οι ακτινικές υπερκερατώσεις θεωρούνται προκαρκινικές βλάβες, λόγω ανώμαλης ανάπτυξη κυττάρων του δέρματος που οφείλεται στην ηλιακή ακτινοβολία. Οι βλάβες αυτές πρέπει να αντιμετωπίζονται επιθετικά όταν πρωτοεμφανίζονται καθώς υπάρχει ο κίνδυνος εξέλιξής τους σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Εμφανίζονται συνήθως στο πρόσωπο (ιδίως στην μύτη, χείλη, μέτωπο, κροτάφους) και στο κεφάλι, ιδίως όταν είναι άτριχο με την μορφή κηλίδων που μπορεί να είναι ελαφρώς ανυψωμένες και με άγρια επιφάνεια, χρώματος από χρώμα του δέρματος έως καφέ ή κόκκινο. Οι διαθέσιμες θεραπείες είναι η κρυοθεραπεία, τοπική θεραπεία με 5-fluorouracil ή imiquimod ή diclofenac, η φωτοδυναμική θεραπεία, η απόξεση και ηλεκτροκαυτηρίαση και το χημικό peeling (TCA). Σε κάθε περίπτωση για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας αξιολογείται ο αριθμός καθώς και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η κάθε βλάβη. Σε ορισμένες περιπτώσεις και επί μη τυπικής κλινικής εικόνας ενδείκνυται η χειρουργική αφαίρεση της βλάβης με ιστολογική εξέταση της.
Οι Σπίλοι ή κοινώς ελιές είναι αποτέλεσμα ενός καλοήθους πολλαπλασιασμού μελανινοκυττάρων που βρίσκονται φυσιολογικά στο δέρμα και ποικίλλουν σε χρώμα, μέγεθος, σχήμα και αριθμό από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ενώ κάποιοι σπίλοι παρουσιάζονται κατά την γέννηση (συγγενείς σπίλοι), άλλοι εμφανίζονται σταδιακά κατά τις πρώτες δεκαετίες της ζωής (επίκτητοι σπίλοι). Η πλειοψηφία των σπίλων είναι και παραμένουν καλοήθεις.
Με τον όρο άτυπος σπίλος εννοούμε έναν μελανινοκυτταρικό σπίλο ο οποίος διαφέρει από έναν τυπικό σπίλο τόσο κλινικά όσο και ιστολογικά. Κλινικά έχει μπορεί να έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως μέγεθος >5mm, με ασαφές περίγραμμα και ανώμαλα όρια, με ποικιλία χρωμάτων και με επίπεδο και επηρμένο στοιχείο. Πρόκειται για καλοήθεις βλάβες που έχουν μερικά κλινικά ή ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά μελανώματος και εμφανίζονται συνήθως σε ανοιχτόχρωμους ανθρώπους εξαιτίας της ηλιακής ακτινοβολίας. Θεωρείται ότι άτομα με άτυπους σπίλους έχουν 3- μεχρι 20-φορές μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης μελανώματος από αυτούς που δεν έχουν. Στην πραγματικότητα η πιθανότητα ενός άτυπου σπίλου να εξελιχθεί σε μελάνωμα είναι πολύ μικρή και οι περισσότεροι εξ΄αυτών δεν θα εξαλαγούν ποτέ σε μελάνωμα. Παρόλα αυτά εξέλιξη τους σε μελάνωμα μπορεί σπάνια να συμβεί κάτι που κάνει την παρακολούθησή τους με ψηφιακή δερματοσκόπηση ή την χειρουργική αφαίρεση τους επί ενδείξεων απαραίτητη.
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ο πιο συχνός δερματικός καρκίνος και προέρχεται από την βασική στιβάδα της επιδερμίδας. Είναι η πιο συχνή κακοήθεια στον λευκό πληθυσμό και η επίπτωση του αυξάνεται παγκοσμίως. Αυτός ο τύπος δερματικού καρκίνου δίνει μεταστάσεις σπάνια, αλλά έχει τοπική διηθητική ικανότητα με συνέπεια την καταστροφή του δέρματος και των παρακείμενων δομών. Η εμφάνισή του σχετίζεται με την έκθεση στην UV ακτινοβολία, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία καθώς και με την ανοσοκαταστολή και τον ανοιχτό φωτότυπο δέρματος. Το 80% των βασικοκυτταρικών καρκινωμάτων εμφανίζονται στο πρόσωπο και στο κεφάλι. Ο πιο συχνός υπότυπος βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι το οζώδες και το επιφανειακό, που αποτελούν πάνω από το 90% των περιπτώσεων. Η δερματοσκόπηση έχει συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση, όχι μόνο αρχόμενων βασικοκυτταρικών καρκινωμάτων αλλά και στον διαχωρισμό και αναγνώριση των διαφορετικών τύπων βασικοκυτταρικού καρκινώματος, με κέρδος την επιλογή της βέλτιστης θεραπείας, χωρίς την ανάγκη βιοψίας και ιστολογικής εξέτασης. Παρόλα αυτά η βιοψία συνιστάται σε περιπτώσεις μη τυπικής κλινικής εμφάνισης ή σε περιπτώσεις που κρίνεται αναγκαίο να προσδιοριστεί ο ιστολογικός υπότυπος. Η θεραπεία του βασικοκυτταρικού καρκινώματος διακρίνεται σε επεμβατική και μη επεμβατική. Στόχος της αρχικής αντιμετώπισης του βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι όχι μόνο η θεραπεία του όγκου αλλά και το βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα. Η χειρουργική θεραπεία, η οποία είναι και από τις αποτελεσματικότερες θεραπείες, αποτελεί συνήθως την θεραπεία εκλογής στους όγκους υψηλού κινδύνου. Πρόκειται για χειρουργική αφαίρεση του όγκου με συγκεκριμένα όρια εκτομής καθώς και ιστολογική εξέταση της βλάβης. Για επιφανειακά ή χαμηλού κινδύνου καρκινώματα υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι θεραπευτικής αντιμετώπισης όπως η απόξεση και η διαθερμοπηξία, η φωτοδυναμική θεραπεία, η τοπική θεραπεία με κρυοθεραπεία καθώς και η τοπική θεραπεία ιμικουιμόδη και 5-φθοριουρακίλη.
Oι σμηγματορροϊκές υπερκεράτωσεις είναι μια μη καρκινικές (καλοήθης) βλάβες του δέρματος. Είναι εξαιρετικά συχνές. Έχει υπολογιστεί ότι πάνω από το 90% των ενηλίκων άνω των 60 ετών έχουν μία ή περισσότερες από αυτές τις βλάβες. Εμφανίζονται σε άνδρες και σε γυναίκες όλων των φυλών, συνήθως αρχίζουν να εμφανίζονται στη δεκαετία των '30 ή των '40. Είναι ασυνήθιστες σε ηλικία κάτω των 20 ετών. Οι σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε περιοχή του δέρματος, καλυμμένη ή ακάλυπτη, με εξαίρεση τις παλάμες και τα πέλματα. Έχουν την μορφή επίπεδης ή ανυψωμένης βλατίδας ή πλάκας, χρώματος του δέρματος, ανοιχτού καφέ ή σκούρο καφέ ακόμα και μαύρου με λεία, κηρώδης ή μυρμηγκιώδης επιφάνεια. Οι σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις δεν είναι προκαρκινικοί όγκοι . Παρόλα αυτά μερικές φορές, η σμηγματορροϊκή υπερκεράτωση μπορεί να μοιάζει με καρκίνο του δέρματος, όπως βασικοκυτταρικό καρκίνωμα , το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα ή μελάνωμα και να είναι δύσκολο να διαφοροδιαγνωστεί. Πολύ σπάνια, πολλαπλές, ταχέως εμφανιζόμενες σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις μπορεί να υποδηλώνουν μια υποκείμενη εσωτερική κακοήθεια , πιο συχνά αδενοκαρκίνωμα στομάχου. Η διάγνωση μιας σμηγματορροικής υπερκεράτωσης γίνεται με την βοήθεια δερματοσκοπίου καθώς συνήθως έχει πολύ τυπικά δερματοσκοπικά χαρακτηριστικά. Σε περίπτωση διαγνωστικής αμφιβολίας μπορεί να πραγματοποιηθεί βιοψία της βλάβης. Καθώς η βλάβη είναι καλοήθης δεν είναι απαραίτητη η θεραπεία της. Σε περίπτωση που κάτι τέτοιο είναι επιθυμητό αυτό γίνεται με τις εξής μεθόδους Κρυοθεραπεία (υγρό άζωτο) για λεπτότερες βλάβες (επαναλαμβανόμενη εάν χρειάζεται), Απόξεση και/ή ηλεκτροκαυτηρίαση, χειρουργική με λέιζερ και αφαίρεση shave (‘’ξύρισμα΄΄ με νυστέρι.)
ΓΙΑΤΙ ΕΜΑΣ
Η δέσμευσή μας για υψηλού επιπέδου δερματολογική φροντίδα συνδυάζεται με παροχή εξατομικευμένης προσέγγισης σε κάθε ασθενή. Στόχος μας είναι η άμεση και ακριβής διάγνωση, η έγκαιρη και βέλτιστη θεραπεία, καθώς και η αποφυγή χειρουργικών επεμβάσεων όπου είναι δυνατόν.
Το Τμήμα είναι εξοπλισμένο με τα πλέον σύγχρονα και αξιόπιστα διαγνωστικά μηχανήματα τεχνολογίας αιχμής όπως είναι το αξιόπιστο σύστημα ψηφιακής δερματοσκόπησης και χαρτογράφησης σπίλων από την γερμανική εταιρεία Fotofinder, που διαθέτει επιπρόσθετα ένα πρωτοποριακό σύστημα αξιολόγησης σπίλων και όγκων δέρματος μέσω τεχνητής νοημοσύνης, προσφέροντας επιπρόσθετη ακρίβεια στην διαγνωστική διαδικασία. Πρόκειται για μη επεμβατική τεχνική, όπου με την βοήθεια ειδικού μικροσκοπίου οι βλάβες μεγεθύνονται έως 120 φορές και αποθηκεύονται για μελλοντική σύγκριση.
Στο Τμήμα μας διαθέτουμε τον πλέον σύγχρονο εξοπλισμό για την συντηρητική και χειρουργική αντιμετώπιση (κρυοχειρουργική, διαθερμοπηξία και laser) κάθε όγκου δέρματος, ανάλογα με την περίπτωση.
Η εμπειρία και η εξειδίκευση της διευθύντριας του Τμήματος Σπίλων και Όγκων Δέρματος, εξειδικευμένης Δερματολόγου στην ψηφιακή δερματοσκόπηση κ. Σωτηρία Ζάχου και του ιατρικού προσωπικού εγγυώνται την υψηλότερη ποιότητα φροντίδας.