Όταν ένας σπίλος, δηλαδή μία δερματική βλάβη, αρχίζει να αυξάνεται ή να αλλάζει σχήμα, θα πρέπει να αναζητήσετε άμεση ιατρική φροντίδα.
Το μελάνωμα είναι κακοήθης όγκος του δέρματος, και όταν διαγνωστεί έγκαιρα, είναι ιάσιμος στις περισσότερες περιπτώσεις.
Ο αριθμός των περιστατικών καρκίνων του δέρματος έχει αυξηθεί ραγδαία σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια.
Στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 30.000 περιστατικά καρκίνων του δέρματος το χρόνο από τα οποία 1.500 είναι άνθρωποι που εμφανίζουν μελάνωμα.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι καρκίνου του δέρματος, οι συχνότεροι όμως είναι τρεις, το μελάνωμα, το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα.
Το μελάνωμα είναι η πιο επιθετική και απειλητική μορφή καρκίνου του δέρματος, διότι μπορεί να προκαλέσει γρήγορα μεταστάσεις και είναι δυνητικά θανατηφόρο.
Το μελάνωμα μπορεί όμως έγκαιρα να αναγνωριστεί. Μέσω μίας εξέτασης από έναν Δερματολόγο ο καρκίνος του δέρματος μπορεί συνήθως να διαγνωσθεί και να αντιμετωπιστεί νωρίς και σχετικά εύκολα.
Εάν η ασθένεια δεν έχει προχωρήσει, οι πιθανότητες να αποκατασταθεί ακόμη και πλήρως η υγεία του ασθενούς είναι πολύ καλές.
Διάγνωση Καρκίνου του δέρματος
Ο καρκίνος του δέρματος αναγνωρίζεται ελέγχοντας σπίλους, κοινά αποκαλούμενους στην καθομιλουμένη «ελιές», για κλινικά σημεία αλλαγής ακολουθούμε τον κανόνα ABCDE.
Το γράμμα Α υποδηλώνει την ασυμμετρία (Αsymmetry), το Β το ανώμαλο όριο (Border), ύποπτη είναι μία ελιά με πολυχρωμία (Color) η και με μεγάλη διάμετρο D (ισχύει ο γενικός κανόνας μεγαλύτερο από πέντε χιλιοστά).
Το E υποδηλώνει την ανύψωση ή την εξέλιξη και αλλαγή (Elevation, evolving).
Όταν αλλάζει μία παλαιότερη ελιά αυξάνοντας σε μέγεθος ή γίνεται πιο σκούρα, αυτό είναι επίσης ύποπτο. Συνήθως, οι γυναίκες παρατηρούν τις αλλαγές αυτές νωρίτερα από ότι οι άνδρες. Ως εκ τούτου, πάνε στο γιατρό νωρίτερα.
Ο δερματολόγος εξετάζει το δέρμα του ασθενούς πρώτα με γυμνό μάτι. Κατά κανόνα χρησιμοποιεί, επίσης, το λεγόμενο φορητό δερματοσκόπιο ή ειδικά διαμορφωμένο ψηφιακό δερματοσκόπιο, το οποίο αυξάνει οπτικά το μέγεθος της ελιάς κατά 20 φορές η περισσότερο.
Με αυτόν τον τρόπο αναγνωρίζει τις ανατομικές δομές του δέρματος καλύτερα και τις εκτιμά.
Οι ψηφιακές εικόνες μπορούν επίσης να αρχειοθετούνται ώστε να βλέπει ο ιατρός αν η ελιά αλλάζει συγκριτικά.
Επίσης, επειδή το μελάνωμα μπορεί να αναπτυχθεί κάτω από το νύχι, ο δερματολόγος θα πρέπει να δώσει προσοχή για τυχόν μελαγχρωματικές αλλοιώσεις στα δάκτυλα των ποδιών και των χεριών.
Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις το κακόηθες μελάνωμα μπορεί να έχει ελάχιστη ή καθόλου μελανίνη (αμελανωτικό μελάνωμα).
Έτσι το μελάνωμα εμφανίζεται ως ανοιχτόχρωμη ή κοκκινωπή ελιά και είναι για τον εξεταστή πολύ δύσκολο να ανιχνευθεί. Επίσης είναι δύσκολο να διαγνωστούν μελανώματα σε ασυνήθιστα μέρη του σώματος όπως στο στοματικό ή γεννητικό βλεννογόνο και το οφθαλμό.
Προληπτικός έλεγχος (Skin Cancer Screening)
Όλος ο πληθυσμός και ιδιαίτερα οι ομάδες υψηλού κινδύνου (όπως όσοι έχουν οικογενειακό η προσωπικό ιστορικό καρκίνου δέρματος, όσοι έχουν πολλές ελιές και κυρίως δυσπλαστικούς σπίλους, όσοι έχουν πολύ ανοιχτό δέρμα καθώς και μεταμοσχευμένοι - ανοσοκατεσταλμενοι) πρέπει τουλάχιστον μία φορά το χρόνο να εξετάζονται ολοσωματικά με δερματοσκόπηση και κατά προτίμηση να χαρτογραφούνται.
Όταν χαρακτηρίσει ο γιατρός μία βλάβη ως ύποπτη, τότε αυτή αφαιρείται με χειρουργική επέμβαση. Αυτός ο ιστός στη συνέχεια εξετάζεται προσεκτικά κάτω από ένα μικροσκόπιο με διάφορες τεχνικές χρώσης.
Πρόκειται για μία ιστολογική ή ιστοπαθολογική εξέταση με την οποία μπορούν να αναγνωριστούν και να ανιχνευτούν τα καρκινικά κύτταρα καθώς και να καθορίσουμε ακριβώς το είδος τους.
Κλινική εικόνα
Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορα σημεία του σώματος και να αναπτυχθεί με διάφορους τρόπους. Ενίοτε το μελάνωμα επεκτείνεται κάθετα σε βάθος και άλλες φορές αναπτύσσεται οριζόντια και επιφανειακά.
Διακρίνουμε τέσσερις κύριους τύπους μελανώματος:
- Το οζώδες μελάνωμα,
- Το επιτολής επεκτεινόμενο μελάνωμα,
- Μελάνωμα αναπτυσσόμενο σε κακοήθη φακή,
- Μελάνωμα των άκρων.
Αίτια Καρκίνου του δέρματος
Ως μία αιτία του καρκίνου του δέρματος θεωρείται η απροστάτευτη και συχνή ηλιοθεραπεία. Ειδικά όποιος σαν παιδί η έφηβος είχε συχνά ηλιακά εγκαύματα παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσει καρκίνο. Αυτή η αιτία, όμως, εξηγεί μόνο ένα σχετικά μικρό ποσοστό των μελανωμάτων.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο δέρματος είναι το οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό, ο μεγάλος αριθμός ελιών, η παρουσία διαπλαστικών σπίλων.
Παρά το γεγονός ότι λίγα μελανώματα προκαλούνται μόνο από το φως του ήλιου, μία ορθολογική προσέγγιση στον ήλιο εξακολουθεί να είναι σημαντική.
Παιδιά κάτω του ενός έτους δε θα πρέπει να εκτίθενται σε άμεσο ηλιακό φως.
Θεραπεία Καρκίνου του δέρματος
Όταν επιβεβαιωθεί η διάγνωση για «κακόηθες μελάνωμα», το πάχος του όγκου και πόσο βαθιά έχει διεισδύσει μέσα στον ιστό έχει σημασία για την περαιτέρω θεραπεία.
Αρχικά γίνεται αφαίρεση του καοήθους μελανώματος με αποστάσεις ασφάλειας από το υγιές δέρμα και τις υποκείμενες δομές για καλύτερο καθαρισμό της περιοχής. Αν ο όγκος ξεπερνά το ένα χιλιοστό ή έχει διεισδύσει βαθύτερα στον ιστό, συνιστάται σήμερα η αφαίρεση των φρουρών λεμφαδένων, προκειμένου να εξεταστούν αν έχουν προσβληθεί.
Το πόσο συχνά ο ασθενής πρέπει μετά τη χειρουργική επέμβαση να έρχεται για έλεγχο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πάχος του όγκου.
Όταν το μελάνωμα είναι λεπτότερο από ένα χιλιοστό, ο ασθενής θα πρέπει να εξετάζεται κάθε 6 μήνες για τα επόμενα 5 χρόνια. Στη συνέχεια και μέχρι το δέκατο έτος μετά την επέμβαση, αρκεί να εξετάζεται μία φορά το χρόνο.
Αν η ασθένεια είναι πιο προχωρημένη, τότε μετά την επέμβαση ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείται συχνότερα. Σε αυτήν την περίπτωση, δεν ελέγχεται μόνο το δέρμα αλλά διεξάγεται περαιτέρω έρευνα με υπερηχογράφημα των λεμφαδένων και των κοιλιακών οργάνων και ειδικές εξετάσεις αίματος των λεγόμενων καρκινικών δεικτών.
Επίσης, διενεργείται αξονική τομογραφία και PET-CT (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων) .
Μέσα από αυτές τις μεθόδους διάγνωσης αποκαλύπτονται εγκαίρως πιθανές μεταστάσεις και εφαρμόζονται ειδικές θεραπείες με χημειοθεραπευτικούς παράγοντες ή συνδυασμό ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας.
Αν και η έρευνα για νέες θεραπείες είναι εντατικότατη, υπάρχει ένας γενικός κανόνας: Η πρόγνωση των ασθενών, στους οποίους ο καρκίνος του δέρματος είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο, είναι πολύ χειρότερη. Γι' αυτό, η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική. Τότε το κακόηθες μελάνωμα είναι συνήθως ιάσιμο.
