Νέες εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου του νεφρού

Γράφει ο Δρ. Χρήστος Κομνηνός, Χειρουργός Ουρολόγος - Ανδρολόγος, Διευθυντής Κέντρου Αναπλαστικής και Προηγμένης Χειρουργικής Ουρολογίας, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Γενικά:

Το Νεφρικό Καρκίνωμα είναι ένας όγκος ο οποίος δημιουργείται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων συγκεκριμένων περιοχών του νεφρού. Είναι το τρίτο σε συχνότητα νεόπλασμα του ουροποιογεννητικού συστήματος στον άνδρα. Οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του νεφρού είναι η παχυσαρκία, η αρτηριακή υπέρταση και το κάπνισμα. Επίσης έχουν ενοχοποιηθεί και κάποιοι άλλοι παράγοντες, όπως η χρόνια λήψη αντιυπερτασικών φαρμάκων που δρουν ως αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου του άξονα Ρενίνης- αγγειοτενσίνης- αλδοστερόνης, χωρίς όμως να έχει τεκμηριωθεί πλήρως η συσχέτιση αυτή. Επιπλέον, η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του νεφρού αυξάνει αν υπάρχει 1ου βαθμού συγγενής με ιστορικό καρκίνου του νεφρού.

Συμπτώματα καρκίνου του νεφρού:

Οι περισσότεροι όγκοι του νεφρού παραμένουν ασυμπτωματικοί και ανευρίσκονται τυχαία στα πλαίσια υπερηχογραφημάτων ή αξονικών τομογραφιών που κάνουν οι ασθενείς για άλλη αιτία. Σπάνια μπορεί να υπάρχει οσφυϊκός πόνος, αιματουρία και ακόμα πιο σπάνια κάποια ψηλαφητή μάζα στην περιοχή των νεφρών. Τέλος, μικρός αριθμός ασθενών μπορεί να παρουσιάσει πυρετό αγνώστου αιτιολογίας, ή χρόνιο βήχα ή χρόνιο πόνο στα οστά.

Διαγνωστική διαδικασία:

Σε περίπτωση που κάποιος ασθενής βρεθεί με όγκο στο νεφρό ο ιατρός του θα του ζητήσει να κάνει μία αξονική νεφρών και θώρακος με χορήγηση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού. Σε περίπτωση αλλεργίας στο σκιαγραφικό ή σε υποψία επέκτασης του όγκου στη νεφρική φλέβα, ο ιατρός θα συστήσει μαγνητική τομογραφία του νεφρού με σκιαγραφικό, ενώ αν συνυπάρχει και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, τότε ο ιατρός σας ενδεχομένως θα σας συστήσει να προβείτε σε μια ειδική εξέταση, που λέγεται υπερηχογράφημα με ενίσχυση αντίθεσης. Αν κάποιος ασθενής πρόκειται να υποβληθεί σε χειρουργείο για το συγκεκριμένο όγκο, τότε χρήσιμο θα είναι να εξεταστεί και με μια αξονική αγγειογραφία προκειμένου ο χειρουργός του να μελετήσει λεπτομερώς την ανατομία των αγγείων του νεφρού και του περιβάλλοντος όγκου. Τέλος, ενδεχομένως ο ιατρός σας να σας ζητήσει και ένα σπινθηρογράφημα νεφρών προκείμενου να εκτιμήσει τη λειτουργικότητα των νεφρών και τη πιθανότητα εμφάνισης νεφρικής ανεπάρκειας μετά το χειρουργείο.

Βιοψία & Όγκος του Νεφρού:

Οι όγκοι γενικώς χωρίζονται σε καλοήθεις και κακοήθεις (καρκίνοι). Το 85% των όγκων του νεφρού που ανευρίσκονται στις εξετάσεις, είναι κακοήθεις, δηλαδή καρκίνοι. Ως εκ τούτου, όταν βρεθεί ένας όγκος νεφρού, συστήνεται εξαίρεση του.

Βιοψία του νεφρού γενικά δεν συστήνεται, λόγω της πιθανότητας διασποράς του όγκου, αιμορραγίας, αλλά κυρίως λόγω των αυξημένων ποσοστών ψευδών αποτελεσμάτων. Αντενδείκνυται πλήρως σε κυστικές μορφές όγκων. Γενικά βιοψία του νεφρού συστήνεται σε συμπαγή μορφή όγκων και μόνο αν τα αποτελέσματα της πρόκειται να μας αλλάξουν τη σκέψη για τον τρόπο αντιμετώπισης του.

Έτσι, γενικά βιοψία του νεφρού συστήνεται στις παρακάτω περιπτώσεις:

1. όταν σκεφτόμαστε να εφαρμοστούν ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, όπως η κρυοθεραπεία ή το RF για την καταστροφή του όγκου
2. σε υποψία λεμφώματος νεφρού, όπου η σωστή θεραπεία είναι η χημειοθεραπεία και όχι η νεφρεκτομή που μπορεί να σου επιδεινώσει τη νεφρική λειτουργία
3. σε ισχυρή υποψία ογκοκυττώματος, ενός καλοήθους όγκου, ειδικά αν είναι αμφοτερόπλευρο και όπου αν βγει θετική η βιοψία μπορεί να εφαρμοστεί παρακολούθηση
4. σε δευτεροπαθείς όγκους νεφρού, δηλαδή μεταστατικούς
5. σε ασθενείς με πολλαπλές μεταστάσεις, όπου θα εφαρμοσθεί συστηματική θεραπεία και όχι εξαίρεση του όγκου, οι οποίοι μπαίνουν σε ενεργό παρακολούθηση και όχι άμεσα σε θεραπεία.

Αντιμετώπιση του καρκίνου του νεφρού:

Οι όγκοι του νεφρού γενικά θεωρείται ότι  δεν ανταποκρίνονται καλά στις ακτινοβολίες και στη χημειοθεραπεία. Για αυτό το λόγο σε περίπτωση ανεύρεσης όγκου του νεφρού, η θεραπεία που γενικά συστήνεται είναι η χειρουργική. Σε περίπτωση που κάποιος ασθενής δε δύναται να χειρουργηθεί, τότε μπορούν να προταθούν και άλλες θεραπείες, όπως είναι η κρυοθεραπεία ή η χρήση ραδιοκυμάτων RF στον όγκο. Βέβαια, οι θεραπείες αυτές μπορούν να εφαρμοστούν μόνο σε συγκεκριμένους όγκους, πχ μικρών διαστάσεων όγκοι που εντοπίζονται στην περιφέρεια του νεφρού, και ακόμα και σήμερα λόγω πτωχότερων αποτελεσμάτων θεωρείται ότι πρέπει να εφαρμόζονται εναλλακτικά του χειρουργείου και μόνο. Σε ηλικιωμένους ασθενείς με πολύ μικρούς όγκους μπορεί να συσταθεί και η ενεργός παρακολούθηση του όγκου, μιας και έχει βρεθεί ότι η επιλογή αυτή δεν επηρεάζει την επιβίωση του ασθενούς και την εμφάνιση μεταστάσεων μέχρι τη στιγμή που θα αποφασιστεί το χειρουργείο.

Ο καρκίνος του νεφρού ανάλογα με τη θέση, το μέγεθος και το στάδιο του όγκου, καθώς επίσης και την εμπειρία του χειρουργού, μπορεί να αντιμετωπιστεί είτε με ρομποτική μερική νεφρεκτομή, είτε με ρομποτική ριζική (ολική) νεφρεκτομή. Ο καρκίνος του νεφρού μπορεί να αντιμετωπισθεί και με τη λαπαροσκοπική χειρουργική. Στα μεγάλα κέντρα με εμπειρία στην αντιμετώπιση του καρκίνου του  νεφρού υπάρχει ητάση διάσωσης όσον το δυνατόν περισσότερου νεφρικού παρεγχύματος, στρέφοντας τη θεραπευτική χειρουργική για τον καρκίνο του νεφρού προς την κατεύθυνση της μερικής νεφρεκτομής, ώστε να έχουμε όσον το δυνατόν καλύτερη νεφρική λειτουργία μετεγχειρητικά. Μάλιστα, η εισαγωγή του ρομπότ με τα πλεονεκτήματα που προσφέρει, βοηθάει στο να πραγματοποιηθεί ρομποτική μερική νεφρεκτομή και να διασωθεί ο υπόλοιπος νεφρός ακόμα και σε πολύ δύσκολα περιστατικά. Νέες τεχνολογίες που προσφέρουν τα ρομποτικά συστήματα Da Vinci, όπως η χρήση του ρομποτικού υπερήχου που μας βοηθάει διεγχειρητικά στον εντοπισμό των ορίων του όγκου και η χρήση του firefly (πυγολαμπίδα), επιτρέπουν στο χειρουργό να κάνει εκλεκτική σύσφιξη μόνο του κλάδου της νεφρικής αρτηρίας που παρέχει αιμάτωση στον όγκο, βοηθώντας στο να επηρεαστεί όσο το δυνατόν λιγότερο η αιμάτωση του νεφρού και κατά συνέπεια η νεφρική λειτουργία.

Τα μεγάλα πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές βοηθάνε στο να υπάρχει ελάχιστη αιμορραγία κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, ταχύτερη ανάρρωση και επάνοδος του ασθενούς στις δραστηριότητες του, ενώ ο κίνδυνος μετεγχειρητικής κήλης μειώνεται σημαντικά σε σχέση με το ανοικτό χειρουργείο και τέλος, μειώνεται δραστικά ο μέσος χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο.