Χρόνια δυσκοιλιότητα

Γράφει η Κωνσταντίνα Δημάκου, Παιδίατρος – Παιδογαστρεντερολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Τι είναι η δυσκοιλιότητα

Η Δυσκοιλιότητα αφορά το 5-10% των παιδιών και αποτελεί την καθυστέρηση ή τη δυσκολία στη λειτουργία της αφόδευσης προκαλώντας σημαντική δυσφορία στο παιδί. Συνήθως είναι λειτουργική και δεν οφείλεται σε οργανική βλάβη. Γενετικοί, περιβαλλοντικοί, ψυχολογικοί και διαιτητικοί παράγοντες ευθύνονται για την εμφάνισή της.

Πότε εμφανίζεται

Η δυσκολία στην αφόδευση στους πρώτους έξι μήνες της ζωής συνήθως οφείλεται σε ανωριμότητα του μυϊκού συστήματος της πυέλου και υποχωρεί με την πάροδο του χρόνου.

Μετά τους έξι μήνες της ζωής, η επώδυνη αφόδευση λόγω σκληρών κοπράνων μπορεί να προκαλέσει αναστολή, κατακράτηση κοπράνων και εκδήλωση δυσκοιλιότητας.

Στα μεγαλύτερα παιδιά, η ηθελημένη κατακράτηση κοπράνων αποτελεί την κυριότερη αιτία της δυσκοιλιότητας. Η επώδυνη αφόδευση ή ο φόβος της τουαλέτας οδηγούν σε δυσκοιλιότητα, η οποία χρονικά παρουσιάζει δύο αιχμές: την περίοδο εκμάθησης της τουαλέτας και την έναρξη της σχολικής ηλικίας. Η κατακράτηση κοπράνων προκαλεί διάταση του εντέρου, ανη­συχία και κοιλιακό άλγος, ευερεθιστότητα και ανορεξία, καθώς και διάρροια από υπερπλήρωση του εντέρου και εγκόπριση.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας είναι τα παρακάτω:

• Απουσία κένωσης για αρκετές ημέρες
• Σκληρα και αφυδατωμένα κόπρανα
• Κοιλιακό άλγος
• Ναυτία
• Λερωμένο εσώρουχο με υδαρή κόπρανα (υπερχείλιση). Αυτό το φαινόμενο αποτελεί ένδειξη οτι το τελικό τμήμα του εντέρου είναι γεμάτο απο κόπρανα. Θα πρέπει να διαχωριστεί απο την εγκόπριση όπου σχηματισμένα και όχι υδαρή κόπρανα, με τη μορφή κανονικής κένωσης ευρίσκονται στο εσώρουχο.
• Ζωηρό κόκκινο αίμα στην επιφάνεια σκληρών κοπράνων
• Μειωμένη όρεξη
• Αίμα στα κόπρανα
• Φούσκωμα της κοιλιάς
• Απώλεια βάρους
• Επώδυνες πληγές του δέρματος γύρω απο τον πρωκτό (ραγάδες )
• Προβολή του εντέρου απο τον πρωκτό ( πρόπτωση )
• Εκκεντρική συμπεριφορά

Αν το παιδί σας φοβάται οτι η κένωση θα προκαλέσει πόνο θα προσπαθήσει να την αποφύγει. Μπορεί να δειτε το παιδί σας να σταυρώνει τα πόδια του, να σφίγγει τους γλουτούς του, να κυλιέται στο πάτωμα ή να κάνει γκριμάτσες.

Αιτίες εμφάνισής της

Η Δυσκοιλιότητα είναι συνήθως αποτέλεσμα της αργής μετακίνησης των κοπράνων κατά μήκος του εντέρου.Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στη δυσκοιλιότητα των παιδιών όπως είναι:

Η Κατακράτηση

Το παιδί σας μπορεί να αγνοεί την ανάγκη για κένωση γιατι φοβάται την τουαλέτα ή γιατί δε θέλει να διακόψει το παιχνίδι του. Αν το παιδί πονά κατά την κένωση θα προσπαθήσει να αποφύγει τη δυσάρεστη εμπειρία.

Η Πρώιμη εκπαίδευση στη τουαλέτα

Αν επιχειρήσετε να εκπαιδεύσετε το παιδί σας να χρησιμοποιεί την τουαλέτα πολύ νωρίς τότε μπορεί να αντιδράσει και να αρνηθεί.

Οι Αλλαγές στη δίαιτα

Ελλιπής ποσότητα φρούτων και λαχανικών πλούσιων σε φυτικές ίνες στη διατροφή των παιδιών μπορεί να οδηγήσει σε δυσκοιλιότητα. Μεγάλες ποσότητες γάλακτος μαζί με μικρές ποσότητες νερού οδηγούν σε δυσκοιλιότητα.

Οι Αλλαγές των καθημερινών συνηθειών

Οποιαδήποτε αλλαγή στις συνήθειες του παιδιού π.χ. ταξίδι, στρες μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές των κενώσεων.

Τα Φάρμακα ή κάποια ασθένεια

Ορισμένα φάρμακα π.χ. αντιοξινα, αντικαταθλιπτηκά και άλλα προκαλούν δυσκοιλιότητα. Οι αλλαγές στην όρεξη ή τη δίαιτα λόγω ασθένειας, μπορεί να οδηγήσουν σε δυσκοιλιότητα.

Η Αλλεργία στο γάλα αγελάδος 

Η αλλεργία στο γάλα αγελάδος ή η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας γάλακτος αποτελούν επίσης αιτία δυσκοιλιότητας. 

Η Οικογενειακή προδιάθεση

Οι παρόμοιες γενετικές και περιβαλλοντικές συνθήκες αυξάνουν τις πιθανότητες να έχουν δυσκοιλιότητα παιδιά γονέων με δυσκοιλιότητα.

Οι Παθολογικές καταστάσεις

Σπάνια η δυσκοιλιότητα οφείλεται σε ανατομικές ανωμαλίες, σε μεταβολικές ή γαστρεντερολογικές διαταραχές. 

Επιπλοκές 

Η δυσκοιλιότητα στα παιδιά μπορεί να είναι δυσάρεστη αλλά ευτυχώς δεν είναι σοβαρή. Σε περιπτώσεις που χρονίζουν μπορεί σπάνια να παρουσιαστούν οι παρακάτω επιπλοκές:

• Επώδυνες πληγές στο δέρμα γύρω από τον πρωκτό (ραγάδες)
• Κατακράτηση κοπράνων
• Ακράτεια μικρών ποσοτήτων υδαρών κοπράνων που λερώνουν το εσώρουχο του παιδιού

Εξετάσεις και Διάγνωση

Ο παιδίατρος μετά τις ερωτήσεις θα προχωρήσει στην κλινική εξέταση κατά τη διάρκεια της οποίας ίσως χρειαστεί να πραγματοποιηθούν ακτινογραφία κοιλίας και αιματολογικές εξετάσεις.

Στη βαριά δυσκοιλιότητα διενεργείται πιο εκτεταμένος έλεγχος και μπορεί να περιλαμβάνει:

Ορθοπρωκτική μανομετρία: Σε αυτήν την εξέταση ένας καθετήρας τοποθετείται στο ορθό για να καταγράφει το συντονισμό των μυών που ενεργοποιούνται κατά την αφόδευση.

Βαριούχος υποκλισμός: Σε αυτήν την εξέταση η εσωτερική επιφάνεια του εντέρου καλύπτεται με σκιαγραφικό υλικό ( βάριο), έτσι ώστε να φανεί το έντερο πιο καθαρά στην ακτινογραφία.

Βιοψία ορθού: Ένα μικρό τμήμα του τοιχώματος του ορθού αφαιρείται για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν φυσιολογικά νευρικά κύτταρα.

Transit study: Σε αυτήν την εξέταση το παιδί καταπίνει μία κάψουλα που περιέχει δείκτες οι οποίοι φαίνονται στις ακτινογραφίες κοιλίας τις επόμενες μέρες. Ο γιατρός αναλύει την ταχύτητα με την οποία μετακινούνται οι δείκτες στο έντερο.

Κολονοσκόπηση: Με την εξέταση αυτή ο παιδογαστρεντερολόγος έχει τη δυνατότητα να εξετάσει το έντερο και να πάρει βιοψίες.

Θεραπείες και φάρμακα 

Ανάλογα με την περίπτωση ο παιδίατρος μπορεί να σας χορηγήσει υποκατάστατα φυτικών ινών ή ουσίες που μαλακώνουν τα κόπρανα.

Αν διαπιστώσει ότι μεγάλη μάζα σκληρών κοπράνων φράσει το τελικό τμήμα του εντέρου μπορεί να συστήσει καθαρτικά ή υποκλυσμό για να καθαρίσει το έντερο. Σε καμία περίπτωση μην χορηγήσετε καθαρτικά στο παιδί χωρίς την έγκριση του παιδιάτρου. Φάρμακα που χορηγούνται στα παιδιά με δυσκοιλιότητα με στόχο τη μαλακή κένωση ανά 1 ή 2 ημέρες είναι τα εξής:

1. Τα οσμωτικά δρώντα φάρμακα που συγκρατούν νερό στον αυλό του εντέρου

2. Τα διεγερτικά φάρμακα του εντέρου

3. Τα μαλακτικά των κοπράνων

Σε σπάνιες περιπτώσεις η δυσκοιλιότητα μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση π.χ. στην περίπτωση της Νόσου Hirschsprung’s (μεγάκολο) ή ανωμαλιών της σπονδυλικής στήλης που προκαλούν πλήρη ακινησία του εντέρου.