Μπορεί η άσκηση να επιβραδύνει τα συμπτώματα της νόσου Alzheimer;

Γράφει η Βασιλική Σάκκου, Νευρολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Η νόσος Alzheimer είναι ο συχνότερος τύπος άνοιας. Πρόκειται για μία νευροεκφυλιστική πάθηση που μπορεί να εκδηλωθεί με ποικίλα συμπτώματα: διαταραχές της μνήμης, της συμπεριφοράς, δυσκολία να εκτελεσθούν συνηθισμένες καθημερινές λειτουργίες κλπ.

Τα τελευταία χρόνια, με τη βοήθεια διαφόρων δεικτών που μπορούμε να απομονώσουμε, είτε από το αίμα είτε από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, μπορούμε να θέσουμε με μεγάλη βεβαιότητα την διάγνωση αλλά και να προβλέψουμε την πιθανότητα κάποιος άνθρωπος να εκδηλώσει τη νόσο στο μέλλον.

Η ευεργετική επίδραση της σωματικής άσκησης στον οργανισμό είναι γνωστή και αναμφισβήτητη. Το κυκλοφορικό, το μυοσκελετικό και τα άλλα συστήματα φαίνεται ότι λειτουργούν καλυτέρα και αποδοτικότερα σε έναν οργανισμό που ασκείται συστηματικά.

Τα τελευταία χρόνια η προσοχή της επιστήμης έχει στραφεί στην  επίδραση της σωματικής άσκησης στον εγκέφαλο. Μάλιστα, νευροεπιστήμονες από μεγάλα κέντρα των ΗΠΑ, αλλά και του υπόλοιπου κόσμου, αναφέρονται στο ενδεχόμενο ευνοϊκής επίδρασης της σωματικής άσκησης  στην νόσο Alzheimer αλλά και στις υπόλοιπες  νευροεκφυλιστικές παθήσεις. 

Στην παρούσα αναφορά θα επικεντρωθούμε στην αερόβια άσκηση η οποία επιτυγχάνει την βέλτιστη κατανάλωση οξυγόνου

Τι έχει παρατηρηθεί λοιπόν μέχρι σήμερα:

• Ακόμη και μια μοναδική φορά αεροβικής άσκησης μπορεί να βελτιώσει τη διάθεσή μας αλλά και την ικανότητα συγκέντρωσης μας. Αυτό συμβαίνει γιατί, άμεσα, μετά την έναρξη της άσκησης, αυξάνονται τον εγκέφαλο μας νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη η σεροτονίνη και η Νοραδρεναλίνη. Η βελτίωση, αυτή, φαίνεται να διαρκεί μέχρι και 2 ώρες μετά το τέλος της άσκησης.
•  Η συστηματική άσκηση πυροδοτεί τη δημιουργία νέων εγκεφαλικών κυττάρων σε περιοχές του εγκεφάλου όπως ο προμετωπιαίος φλοιός αλλά και ο ιππόκαμπος, που βρίσκεται στον κροταφικό λοβό, και είναι περιοχή που σχετίζεται άμεσα με την μνήμη, ενώ, ταυτόχρονα, είναι από τις πρώτες  που επηρεάζονται στη νόσο Alzheimer.  Κάποιοι νευροεπιστήμονες  παρομοιάζουν τις περιοχές αυτές, σαν τους μύες που χτίζονται και δυναμώνουν με την άσκηση.
•  

Μάλιστα, υπάρχουν και πειραματικά δεδομένα:  Άνθρωποι που είχαν μεγάλη πιθανότητα να αναπτύξουν νόσο Alzheimer χωρίστηκαν σε δυο ομάδες. Η μία ξεκίνησε συστηματική αερόβια άσκηση, ενώ η άλλη, όχι. Η ομάδα που ασκούνταν συστηματικά  είχε σαφώς βελτιωμένα αποτελέσματα στα τεστ μνήμης, ενώ, καθυστέρησε, κατά μέσο όρο, 15 χρόνια,  να αναπτύξει τα πρώτα συμπτώματα σε σύγκριση με την ομάδα που δεν έκανε συστηματική άσκηση.

Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες με σκοπό να προσδιοριστούν  οι διαδικασίες και τα βιοχημικά μονοπάτια που οδηγούν στις αλλαγές αυτές τον εγκέφαλο, όπως, επίσης, και να διευκρινισθεί ποια είναι η κατάλληλη άσκηση, ποια η διάρκεια  και η ένταση της άσκησης, ώστε να έχουμε  το βέλτιστο αποτέλεσμα ανάλογα με  την ηλικία κάθε ανθρώπου, τη φυσική του κατάσταση και την κατάσταση της υγείας του.

Προς το παρόν, μπορούμε να πούμε ότι τουλάχιστον 30 λεπτά αερόβιας άσκησης τέσσερις φορές την εβδομάδα, όπως, για παράδειγμ, ένας έντονος περίπατος, φαίνεται να είναι αρκετά για να προστατέψουμε και να βελτιώσουμε τη λειτουργία του εγκεφάλου, την διάθεσή,  αλλά και όλο μας το σώμα.

Βιβλιογραφία:

Relationship between physical activity, cognition, and Alzheimer pathology in autosomal dominant Alzheimer’s disease. Alzheimer’s & Dementia - (2018) 1-11

Running Changes the Brain: the Long and the Short of It. PHYSIOLOGY 32: 410 – 424, 2017. Published October 11, 2017; doi:10.1152/physiol.00017.2017

Endurance exercise enhances emotional valence and emotion regulation.  Frontiers in Human Neuroscience (14 Sep 2018)

The Neuroprotective Effects of Exercise: Maintaining a Healthy Brain Throughout Aging. Brain Plasticity 4 (2018) 17–52 DOI 10.3233/BPL-180069 IOS Press

Can physical exercise in old age improve memory and hippocampal function? doi:10.1093/brain/awv407 BRAIN 2016: 139; 662–673

The Effects of Acute Exercise on Mood, Cognition, Neurophysiology, and Neurochemical Pathways: A Review. Brain Plasticity 2 (2016/2017) 127–152 DOI 10.3233/BPL-160040 IOS Press