Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 – Η αντιμετώπιση και η εξέλιξη της τεχνολογίας

Γράφει ο Δρ. Δημήτρης Παπαδημητρίου, Παιδοενδοκρινολόγος, Διευθυντής του Τμήματος Παιδιατρικής – Εφηβικής Ενδοκρινολογίας και Διαβήτη του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 είναι αυτοάνοσης αιτιολογίας, εμφανίζεται απότομα με πολυουρία, πολυδιψία, πολυφαγία και στη συνέχεια κόπωση, καταβολή και εξάντληση με απώλεια βάρους φτάνοντας ως και το διαβητικό κώμα αν αργήσει κανείς να αντιδράσει. Η ινσουλίνη σταματάει να παράγεται από τα β-κύτταρα του παγκρέατος, τα οποία έχουν δεχτεί επίθεση από το ίδιο το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Μόνον ο εγκέφαλός μας μπορεί να λάβει την απαραίτητη γλυκόζη δίχως την μεσολάβηση της ινσουλίνης. Είναι τόσο απαραίτητη η ινσουλίνη, ώστε πριν την ανακάλυψή της το 1922, το προσδόκιμο επιβίωσης (Life Expectancy, LE) των ασθενών με ινσουλινοεξαρτώμενο Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ1) ήταν λιγότερο από 3 χρόνια. Το 1975 οι ασθενείς με ΣΔ1 έχαναν 27 χρόνια ζωής και το 2000, 19 έτη – σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών (2019) η απώλεια στο LE περιορίστηκε πλέον στα 12 έτη. Καθώς ο ΣΔ1 αποτελεί τον βασικότερο και εξορισμού τον πιο μακρόχρονο παράγοντα φθοράς του καρδιαγγειακού συστήματος, η αυστηρή πλέον ρύθμιση με στόχο γλυκοζυλιωμένη αιμσφαιρίνη (HbA1c ≤ 6,5%) αλλά και μικρή διακύμανση με τουλάχιστον 75% του χρόνου εντός του φυσιολογικού εύρους, είναι μονόδρομος. Αυτά έχουν πλέον επιτευχθεί με την χρήση του υπέρ-εντατικοποιημένου σχήματος με τις νεότερες 24ωρες ινσουλίνες υπερβραδείας δράσης χωρίς αιχμές, με τα πολύ γρήγορης δράσης νεότερα ανάλογα ταχείας δράσης που χορηγούνται αμέσως πριν από κάθε γεύμα, με την χρήση συστημάτων 24ωρης αυτόματης καταγραφής του σακχάρου με ηλεκτροχημικό υποδόριο αισθητήρα ακόμη και ανά 1 λεπτό – τα οποία προσφέρουν και σύγχρονη πρόβλεψη της εξέλιξης της τιμής του σακχάρου δίνοντας τον ρυθμό μεταβολής του – και φυσικά και με την χρήση αντλιών ινσουλίνης, οι οποίες στην πρόσφατή τους εξέλιξη προσπαθούν με αυτοματοποιημένο τρόπο να αναλάβουν τη ρύθμιση με αυτοματοποιημένες αποφάσεις διόρθωσης της υπεργλυκαιμίας και πρόληψης της υπογλυκαιμίας μέσω «κλειστού κυκλώματος».

Οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι ραγδαίες και τα μέσα που διαθέτουμε πλέον οι εξειδικευμένοι ιατροί είναι αρκετά, ώστε να μπορούμε να πετύχουμε μέσα από ένα εντατικό πρόγραμμα εκπαίδευσης του παιδιού και των γονιών με τη χρήση αλγορίθμων που επιτρέπουν την διαρκή αυτορρύθμιση σε πολύ μεγάλο βαθμό, με αποτέλεσμα την τέλεια ρύθμιση, σε σημείο που σχεδόν να μην μπορεί εύκολα κάποιος να καταλάβει από μια 24ωρη καταγραφή ενός διαβητικού παιδιού, αν αυτό έχει διαβήτη ή όχι. Η τεχνολογία προχωράει πολύ γρήγορα και με την δημιουργία apps που είναι σε θέση να υπολογίσουν την απαραίτητη ινσουλίνη για έναν συγκεκριμένο ασθενή μόνο με μία φωτογραφία ή ένα μικρό video του πιάτου που πρόκειται να καταναλωθεί, δίνοντας ακόμα μεγαλύτερη ευελιξία και ελευθερία.

Η σύγχρονη απάλυνση των ψυχολογικών επιβαρύνσεων και η έγκαιρη αντιμετώπιση των μεταβολικών διαταραχών (π.χ. παχυσαρκία, δυσλιπιδαιμία, μικροαλβουμινουρία, υπέρταση) από πολύ νωρίς, σε συνδυασμό με την άριστη ρύθμιση, μπορούν να εκμηδενίσουν πλέον τις επιπτώσεις και την φθορά από τον ΣΔ, ώστε όταν θα έρθει η πολυαναμενόμενη ώρα της οριστικής θεραπείας, η οποία φαίνεται ότι είναι κοντύτερα από ποτέ με την χρήση κατάλληλα διαφοροποιημένων αρχέγονων κυττάρων, το άτομο με ΣΔ να είναι υγιές. Με την 1η πετυχημένη εφαρμογή τέτοιας θεραπείας σε άνθρωπο που είχε 40 χρόνια ΣΔ1 μόλις τον Οκτώβριο του 2021 στο Harvard, η σκέψη ότι τα σημερινά παιδιά δεν θα γεράσουν με ΣΔ1, γίνεται πλέον μια πολύ πιθανή πραγματικότητα.

Δεν μένουμε όμως μόνον στην αντιμετώπιση και δεν ελπίζουμε μόνο στη θεραπεία. Η επίπτωση του ΣΔ1 στα παιδιά δεν έχει σταματήσει να αυξάνει, με την ηλικία εμφάνισης να πέφτει διαρκώς. Πλέον υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η παγκόσμια πανδημία της υποβιταμίνωσης D ενέχεται πολύ σοβαρά στην εξέλιξη αυτή (The big Vitamin D mistake https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5541280/). Η έρευνα στην πρόληψη του αυτοάνοσου ΣΔ συνεχίζεται εντατικά και υπάρχουν πλέον αποδείξεις ότι η έγκαιρη ανοσοτροποποίηση με την ενεργό μορφή της ορμόνης – ενεργού βιταμίνης D - καλσιτριόλης (https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1753-0407.12023) και ισχυρών συνθετικών αναλόγων της (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0003426620304182) μπορούν να αποτρέψουν την εξέλιξη προς ΣΔ1.  Για όλα αυτά θα έχουμε την τιμή να συμμετέχουμε ως προσκεκλημένοι ομιλητές σε ειδικό συμπόσιο της European Society of Endocrinology με θέμα ‘Role of Vitamin D in the prevention of T1 and T2 Diabetes’ στο 25th European Congress of Endocrinology, τον Μάϊο του 2023, στην Κωνσταντινούπολη.