Ρινικές σταγόνες στα νεογνά και βρέφη: Τι επιτρέπεται, τι απαγορεύεται

Γράφει ο Ηλίας Ζιάζιος, Παιδίατρος, Υποδιευθυντής Β΄ Παιδιατρικής κλινικής, Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών

 Είμαστε στην περίοδο όπου το κοινό κρυολόγημα, ή λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού με κύρια συμπτωματολογία την ρινίτιδα και τον βήχα, είναι ένας από του κύριους λόγους για επισκέψεις στον Παιδίατρο. Γενικά προκαλείται από ιούς, το κοινό κρυολόγημα αντιμετωπίζεται  συμπτωματικά. Τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά. 
Θα σας αναφέρω μερικές διαπιστώσεις έτσι ώστε να μην κάνουμε κατάχρηση ρινικών φαρμακευτικών σκευασμάτων ή υπερβολικών ρινοπλύσεων. 
•    Επειδή ο ρινικός βλεννογόνος απορροφά πάρα πολύ εύκολα, ό, τι  χορηγηθεί χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.  
•    Γίνεται κατάχρηση κάποιων σκευασμάτων χωρίς λόγο και αιτία.
•    Ρινοπλύσεις με φυσιολογικό ορό, θαλασσινό νερό ή με έτοιμα σκευάσματα είναι ότι καλύτερο για νεογνά και βρέφη.
•    Η χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων στη μύτη εξαρτάται από την ηλικία. Έτσι, σε παιδιά <2 ετών δεν χορηγούνται. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) αναφέρει τη χρήση σε παιδιά >4 ετών.

Λίγα περισσότερα λόγια για το πιο χρησιμοποιημένο αποσυμφορητικό ρινός:

Η Xylometazoline – Συμπαθητικομιμητική / αγγειοσυσπαστική δράση  φέρνει πολύ γρήγορο αποτέλεσμα. ΠΡΟΣΟΧΗ, όμως, στις μέρες χορήγησης (3-5 ημέρες) και στην επαναληψιμότητα στη διάρκεια του επεισοδίου και σε βάθος χρόνου.  
Έτσι, το παιδικό αποσυμφορητικό ρινός, αντενδείκνυται σε ατροφική και αγγειοκινητική ρινίτιδα, σε ρινίτιδα που οφείλεται σε ξηρότητα του βλεννογόνου, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη και γλαύκωμα κλειστής γωνίας.
Πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς που εμφανίζουν έντονη αντίδραση στις αδρενεργικές ουσίες, με εκδηλώσεις αϋπνίας, ζάλης, ιλίγγου, τρόμου, καρδιακής αρρυθμίας ή αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Η παρατεταμένη ή υπερβολική χρήση μπορεί να προκαλέσει οίδημα του ρινικού βλεννογόνου και υπερέκκριση λόγω της αυξημένης ευαισθησίας των κυττάρων, δηλαδή το φαινόμενο της υποτροπιάζουσας  ρινικής συμφόρησης (rebound congestion).
Η AAP έκανε συστάσεις για αποφυγή σκευασμάτων με αγγειοσυσπαστική δράση και μόνο τοπική χρήση παρασκευασμάτων στην περιοχή γύρω από την μύτη.
Μίγματα ρινικών σταγόνων δεν έχουν καμία αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα.
Στις περισσότερες φορές η αιτία της ρινίτιδας είναι ο ιογενής παράγοντας. Σε εμμένουσες περιπτώσεις ρινίτιδας πρέπει να δούμε και άλλα αίτια, όπως: γαστροοισοφαγική  παλινδρόμηση, μονόπλευρη ατρησία ρινικών χοανών, ξένο σώμα και σπανιότερα συγγενείς λοιμώξεις (χλαμύδια μαζί  με την νεογνική οφθαλμία, σύφιλη κ.α.) 
•     Η χρήση συσκευών ρινικών αναρροφήσεων (αποφρακτήρας) δεν συστήνεται, προκαλεί δυσάρεστες καταστάσεις στα παιδιά («κακοποίηση παιδιού»), τραυματίζουν το βλεννογόνο, προκαλούν οίδημα (αφήστε τον βλεννογόνο να λειτουργήσει φυσιολογικά).

• Φυσικά η χρήση φυσιολογικού ορού δεν είναι  «εις πάντας τους αιώνας», μόνο για λίγες ημέρες και εφόσον χρειάζεται – ελέγξτε πως αναπνέει το νεογνό ή το βρέφος όταν κοιμάται (π.χ ρουθουνίζει).
• Τρόπος χορήγησης και ποσότητα φυσιολογικού ορού: 

           -    Με σύριγγα ή αμπούλα σε ήπια πίεση- «ευγενική πίεση», σκοπός η ρευστοποίηση των ρινικών εκκρίσεων. 
           -    Ειδικά συστήματα ρινικών πλύσεων για μεγαλύτερα παιδία. 
           -    Σπρεϊ φυσιολογικού ορού μύτης ή υπέρτονο διάλυμα. 
           -    Ποσότητα: Μικρές ποσότητες (2,5-5ml) για ρευστοποίηση των βλεννών.
           -    Χορήγηση πρέπει να γίνεται κατ’ επίκληση.  
           -    Στάση χορήγησης: Σε νεογνά και βρέφη, όχι σε ύπτια θέση. Ξαπλώστε το μωρό σας και στρέψετε ελαφρώς στο πλάι το κεφαλάκι του. Σε μεγαλύτερα παιδία η κατάλληλη θέση είναι με κλίση της κεφαλής προς τα εμπρός. 

Η υπομονή και η επιμονή στις ελεγχόμενες ρινοπλύσεις στα παιδία, από τους γονείς, θα έχουν καλό αποτέλεσμα προς όφελος και των δύο.