Πυρετός & Βήχας: Φίλοι ή Εχθροί

Δρ. Αικατερίνη Αγραφιώτου, Διευθύντρια Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Ο πυρετός και ο βήχας είναι συμπτώματα ,δεν είναι νόσοι, είναι εκδηλώσεις νόσου και αποτελούν τα πιο συχνά αίτια επίσκεψης στον παιδίατρο

ΠΥΡΕΤΟΣ

Ορισμός: Πυρετός είναι η παθολογική αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος ,σαν απάντηση σε κάποιο ερέθισμα

Αίτια: Τα αίτια είναι συνήθως  λοιμώξεις (παθογόνο : ιός,μικρόβιο κ.λ.π) και σπανιότερα ,όσον αφορά τα παιδιά ,μη λοιμώδη νοσήματα (άσηπτες φλεγμονές, σπάνια νοσήματα )

Πώς προκαλείται: Η θερμοκρασία μας ρυθμίζεται από το ΚΝΣ  από τον  υποθάλαμo,που λειτουργεί σαν θερμοστάτης. Επομένως ο πυρετός συμβαίνει σαν αποτέλεσμα « χαλασμένου θερμοστάτη »,όταν δηλ κάποιο ερέθισμα ρυθμίζει τον θερμοστάτη μας,σε  υψηλότερα επίπεδα.

Αναλυτικότερα, τα ερεθίσματα είναι εξωγενή αλλά και ενδογενή πυρετογόνα. Αυτά τα πυρετογόνα προκαλούν διεργασίες που καταλήγουν σε παραγωγή προσταγλανδινών.οι οποίες δρούν στον υποθάλαμο,με αποτέλεσμα τον πυρετό.

Η θερμοκρασία μας δηλ.ρυθμίζεται σε υψηλότερο επίπεδο και ο οργανισμός μας για να το φτάσει αυξάνει την παραγωγή θερμότητας και μειώνει την απώλειά της.Το μεν πρώτο γίνεται με την αύξηση του μεταβολισμού αλλά και με το ρίγος το δε δεύτερο με την περιφερική αγγειοσύσπαση΄γι αυτό όταν ανεβαίνει ο πυρετός τα παιδιά έχουν κρύα άκρα και χρειάζονται ζεστά ρούχα.

Τι ορίζουμε σαν φυσιολογική θερμοκρασία :

• Ανάλογα με την ηλικία :Υψηλότερες τιμές στα βρέφη και στα μικρά παιδιά
• Ανάλογα με την ώρα της ημέρας ( κιρκάδιος ρυθμός):Xαμηλότερη το πρωί, υψηλότερη το απόγευμα.
• Ανάλογα με την δραστηριότητα, υπερβολική ένδυση ,φάρμακα, υπερβολική θερμοκρασία περιβάλλοντος, φάση καταμήνιου κύκλου στα κορίτσια.
• Ανάλογα με την θέση της θερμομέτρησης:
  Χαμηλότερη στην μασχάλη σε σχέση με το στόμα και στο στόμα σε σχέση με το ορθό (οι διαφορές είναι 0,5-1 βαθμό Κελσίου)
  ΠΡΟΤΙΜΟΥΜΕ την θερμομέτρηση στην μασχάλη,αρκεί να είναι στεγνή και  το παιδί ενυδατωμένο.

Τι ορίζουμε σαν πυρετό :

• Νεογνά ( 0-28 ημερών ), βρέφη  ( 0-3 μηνών )≥ 38 C (ορθό)
• Προσχολική ηλικία (12-36 μηνών ) ≥ 38 C (ορθό)
• Παιδιά: Φυσιολογική θερμοκρασία σώματος: 36°C - 37°C (μασχάλη)
              37-37,5 C (μασχάλη) δεκατική πυρετική κίνηση
               37,5-38 C (μασχάλη) χαμηλή πυρετική κίνηση
               38 – 39 C (μασχάλη) πυρετός
                >  39 C (μασχάλη) υψηλός πυρετός
                >   41,5 C (μασχάλη) υπερπυρεξία

Υπερθερμία : αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος χωρίς μεταβολή του ορίου θερμορύθμισης (αστοχία του θερμορυθμιστικού κέντρου με αποτέλεσμα η θερμοκρασία να ανεβαίνει ανεξέλεγκτα) Η υπερθερμία μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλοπάθεια και γενικά σοβαρές επιπλοκές ,συγχέεται με την υπερπυρεξία και ίσως είναι ένας από τους λόγους της πυρετοφοβίας των γονέων,δηλ οι γονείς φοβούνται περισσότερο τον πυρετό από την ίδια την νόσο που τον προκαλεί.

Τι θερμόμετρα πρέπει να χρησιμοποιούμε :

Τα ηλεκτρονικά είναι τα πλέον αξιόπιστα ενώ μετά την υπογραφή της σύμβασης της Μιναμάτας (10/10/2013) καταργήθηκαν τα υδραργυρικά.

Μύθοι σχετικοί με τον πυρετό:

• Ο υψηλός πυρετός είναι επικίνδυνος για τον εγκέφαλο του παιδιού μου.

• Ο υψηλός πυρετός σημαίνει πως το παιδί μου έχει κάτι πολύ σοβαρό.

• Ο πυρετός μπορεί να προκαλέσει σπασμούς σε όλα τα παιδιά( 5-8% πυρετικούς σπασμούς )

• Δίνω νωρίς αντιπυρετικό για να προλάβω ΜΗΝ ανέβει ο πυρετός ή να ΜΗΝ κάνει πυρετικούς σπασμούς

• Πιάνω το παιδί μου και είναι ζεστό άρα έχει πυρετό

• Όταν το παιδί έχει πυρετό ΔΕΝ μπορεί να φάει κάποιες τροφές

Πως αντιμετωπίζουμε τον πυρετό τον πυρετό :

• Πολλά υγρά, ελαφρά ρούχα-κλινοσκεπάσματα, ανάπαυση (μειωμένη δραστηριότητα ) – επαρκής ανάρρωση

• Χορήγηση αντιπυρετικών ( οδηγίες γιατρού )

• Ο συνδυασμός ή η εναλλαγή των αντιπυρετικών,σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του γιατρού, προς αποφυγή λαθών ή και τοξικότητας .

Πότε ανησυχούμε :

• Όταν η γενική κατάσταση του παιδιού ΔΕΝ είναι καλή ,ακόμα και με χαμηλό πυρετό.( υπναλέο, ληθαργικό, συγχυτικό, ανήσυχο, αδύναμο, ωχρό).

• Όταν έχει γογγυσμό , φωτοφοβία ,κεφαλαλγία με την πτώση του πυρετού.

• Όταν είναι ηλικίας < 3 μηνών.

• Δεν πίνει υγρά ή κάνει εμετούς .

• ...Εξάνθημα ( πρέπει να εξετασθεί –δεν εξαφανίζεται με την πίεση)

• Ειδική ομάδα ( ανοσοκαταστολή, ανοσοανεπάρκεια κλπ)

ΒΗΧΑΣ

Ορισμός : Ο βήχας είναι προστατευτικό αντανακλαστικό των αεραγωγών,με σκοπό να διατηρηθούν ανοιχτοί.

Αίτια  : Διάφορα ερεθίσματα

-Λοιμώξεις / μεσολαβητές φλεγμονής

-Μηχανικά

-Χημικά

Πώς προκαλείται: Τα παραπάνω ερεθίσματα δρούν στους υποδοχείς του βήχα που βρίσκονται στους Αεραγωγούς και στον  έξω ακουστικό πόρο

ΟΧΙ όμως

Στον Ρινικό βλεννογόνο στον Φάρυγγα/Παρίσθμια

Το ερέθισμα μεταφέρεται στο κέντρο του βήχα ,στον εγκέφαλο που δίνει εντολή ,στον λάρυγγα και στους μύες του αναπνευστικού μέσω των περιφερικών κινητικών  νεύρων για να εκλυθεί ο βήχας.

Είδη βήχα :

•    Ανάλογα με την διάρκεια σε Οξύ < 3 εβδ. Και Χρόνιο  > 3 εβδ
•    Ανάλογα με την χροιά του σε υλακώδη,αιφνίδιο,παροξυσμικό ή ερεθιστικό,παραγωγικό και ψυχογενή.

Συχνότερα αίτια :

• Στον Οξύ

 Ιογενείς λοιμώξεις ανώτερου & κατώτερου αναπνευστικού

• Στον Χρόνιο

Αλλεπάληλες ιογενείς λοιμώξεις ανώτερου & κατώτερου αναπνευστικού

Πως τον αντιμετωπίζουμε :

Αντιμετωπίζοντας την αιτία που τον προκαλεί

Πότε ανησυχούμε :

• Ανάλογα με την Γενική κατάσταση 

Όταν το παιδί είναι : Ωχρό, νωθρό, κουρασμένο ή ανήσυχο, άρνηση λήψης τροφής ( βρέφη )

• Στον Υλακώδη βήχα
• Ανάλογα με τα Συνοδά συμπτώματα 

πυρετός , γογγυσμός

δύσπνοια , εισολκές ευένδοτων σημείων , ταχύπνοια ( χωρίς πυρετό )

αναπέταση ρινικών πτερυγίων

πλευροδυνία,  κοιλιακό άλγος ( με πυρετό )

ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ

• Ο πυρετός & ο βήχας είναι συμπτώματα /εκδηλώσεις νόσου και όχι νόσος ,είναι φίλοι ,δεν είναι εχθροί γιατί κινητοποιούν τον οργανισμό ,αλλά και  τους γονείς.

• Χρειάζεται επαγρύπνιση και ψυχραιμία. 

• Ο πανικός είναι πάντα κακός σύμβουλος.

• Γνωρίζετε το παιδί σας ,σίγουρα θα καταλάβετε ότι κάτι δεν πάει καλά.

• Όταν αμφιβάλλουμε για το τι βλέπουμε καλύτερα μία επίσκεψη σε γιατρό

• Ο γιατρός τηλεφωνικά μπορεί να δώσει πρώτες οδηγίες ΔΕΝ μπορεί να βάλει διάγνωση ,μην εφησυχάζετε !

• Το μόνο είδος βήχα που δεν χωρά αμφισβήτηση είναι ο υλακώδης.