Προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος στα παιδιά

Γράφει ο Νικόλαος Π. Ματθαίου, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, Διευθυντής του Τμήματος Γλαυκώματος Ενηλίκων και Παίδων, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών

Το οπτικό μας σύστημα αποτελεί μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος και συγκεκριμένα του εγκεφάλου. Αποτελείται από ένα δέκτη των εξωτερικών ερεθισμών, που είναι ο οφθαλμός, το οπτικό νεύρο, που είναι το «καλώδιο» που μεταφέρει την πληροφορία, και τον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου, που τη «διαβάζει».

Αρχίζει την ανάπτυξή του, κατά την εμβρυική ηλικία, και συνεχίζει μετά τη γέννηση, μέχρι την ηλικία των εννέα ετών.

Είναι σημαντικό, λοιπόν, τα παιδιά να εξετάζονται προληπτικά, σε μικρή ηλικία.

Εάν καθυστερήσουμε, μία πιθανή  βλάβη στην όραση δεν αναστρέφεται.

Ο έλεγχος στα παιδιά γίνεται, καταρχήν, τις πρώτες ημέρες, μετά τη γέννηση. Εν συνεχεία, εξετάζουμε κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής και κατόπιν τον τρίτο και τον πέμπτο χρόνο.

Σε αυτές τις χρονικές στιγμές, ελέγχουμε την ολοκλήρωση συγκεκριμένων λειτουργιών του οπτικού συστήματος.

Ελέγχουμε την οπτική οξύτητα και αν τα παιδιά έχουν διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός), στραβισμό ή μη φυσιολογική αντίληψη χρωμάτων.

Εν συνεχεία, κάνουμε πλήρη κλινικό έλεγχο στη σχισμοειδή λυχνία. Αυτός πρέπει να περιλαμβάνει  και μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης,  ώστε να αποκλείσουμε περιπτώσεις παιδικού γλαυκώματος, καθώς και βυθοσκόπηση για πιθανές σιωπηλές παθήσεις του οπτικού νεύρου και του αμφιβληστροειδούς.

Προβλήματα οράσεως, όπως διαθλαστικές ανωμαλίες  ή στραβισμός, δημιουργούν θολή ή διπλή όραση. Ο εγκέφαλος, τότε, επιλέγει την καθαρή εικόνα του ενός οφθαλμού και απορρίπτει την άλλη. Το αποτέλεσμα είναι να αναπτύσσεται μόνο το τμήμα του εγκεφάλου, που αντιστοιχεί στον καλό οφθαλμό, ενώ το άλλο να μην αναπτύσσεται. Αυτό οδηγεί στη λεγόμενη αμβλυωπία ή «τεμπέλικο μάτι» και η όραση παραμένει χαμηλή.

Ο οφθαλμίατρος διορθώνει τις διαθλαστικές  ανωμαλίες με γυαλιά, χειρουργεί, αν χρειάζεται το στραβισμό, και κάνει κάλυψη του καλού οφθαλμού,  προκειμένου να δυναμώσει ο αμβλυωπικός. Σε αυτές τις περιπτώσεις, έχουμε περιθώριο μέχρι την ηλικία των εννέα ετών να ανακτήσουμε όση όραση μπορούμε.

Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς αλλά και ο παιδίατρος να μην παραλείπουν να στέλνουν το παιδί στον οφθαλμίατρο για τους συγκεκριμένους προληπτικούς ελέγχους.

Είναι, όμως, εξίσου σημαντικό να παρακολουθούν το παιδί στην ανάπτυξή του και να σημειώνουν πιθανά προβλήματα, τα οποία θα πρέπει να αναφέρουν στον οφθαλμίατρο ακόμα και εκτός των προγραμματισμένων εξετάσεων.

Τέτοια προβλήματα και οι αντίστοιχες πιθανές διαγνώσεις  είναι:

• Σφίξιμο ή τρίψιμο των ματιών – διαθλαστικές ανωμαλίες
• Φωτοφοβία – φλεγμονή, τραύμα, παιδικό γλαύκωμα
• Ασύμμετρη κινητικότητα των ματιών - στραβισμός
• Δακρύρροια – απόφραξη  δακρυϊκών πόρων, παιδικό γλαύκωμα
• Ερυθρός οφθαλμός – τραύμα, επιπεφυκίτιδα , φλεγμονή
• Έλλειψη ερυθρού αντανακλαστικού και λευκοκορία – καταρράκτης, φλεγμονές, όγκοι

Οι προηγμένες κοινωνίες προσπαθούν να εξασφαλίζουν την καλή όραση και ανάπτυξη των παιδιών τους.  Αυτό περιορίζει τα προβλήματα των παιδιών, βελτιώνει την εκπαιδευτική διαδικασία, αυξάνει τη λειτουργικότητά τους ως μελλοντικών πολιτών αλλά και επαγγελματιών.