Πνευμονία: Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση σώζουν ζωές

Γράφει ο Δρ. Ηρακλής Τιτόπουλος, Επεμβατικός Πνευμονολόγος - Ογκολογία Θώρακα, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής & Μονάδας Επεμβατικής Πνευμονολογίας Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης, Όμιλος Ιατρικού Αθηνών.

Η Παγκόσμια Ημέρα Πνευμονίας γιορτάζεται στις 12 Νοεμβρίου, ακριβώς πριν την έναρξη του χειμώνα, με σκοπό να μας ευαισθητοποιήσει στα μέτρα πρόληψης που οφείλουμε να παίρνουμε κάθε τέτοια εποχή, αλλά και στην άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση ταυτόχρονα με την έναρξη των συμπτωμάτων της πιο συνηθισμένης λοίμωξης των πνευμόνων.

Τα αίτια της πνευμονίας

Τα αίτια της πνευμονίας της κοινότητας είναι τα βακτήρια, μεταξύ των οποίων το κυριότερο είναι ο πνευμονιόκοκκος, οι διάφοροι ιοί όπως της γρίπης τύπου Α και Β, ο COVID 19, οι μύκητες κτλ. Η μετάδοση τόσο του πνευμονιόκοκκου όσο και των διαφόρων ιών πραγματοποιείται από τα μολυσμένα σταγονίδια, τα οποία μεταφέρονται με τον βήχα και το φτάρνισμα και εισπνέονται από τους πνεύμονες μέχρι τις κυψελίδες, οι οποίες, εξ αιτίας της λοίμωξης, γεμίζουν με φλεγμονώδες υλικό σε βάρος του εισπνεόμενου οξυγόνου που χρειάζεται ο οργανισμός για τη λειτουργία των ζωτικών οργάνων, όπως τη καρδιά, τον εγκέφαλο και τους νεφρούς, με αποτέλεσμα την σταδιακή τους ανεπάρκεια.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Η πνευμονία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, όμως είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τα βρέφη, τους ηλικιωμένους και τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα, όπως ΧΑΠ, καρδιακή ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη ή εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, πχ ασθενείς με διαφόρους τύπους καρκίνου. Η πνευμονία μπορεί να προκαλέσει μεγάλη νοσηρότητα και θνησιμότητα λόγω της πιθανότητας σοβαρών επιπλοκών, όπως η μηνιγγίτιδα και η σηψαιμία. Αποτελεί την πέμπτη αιτία θανάτου των ενηλίκων, ιδίως των ηλικιωμένων στους οποίους η θνητότητα είναι σχεδόν 10πλάσια σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, και την δεύτερη των μικρών παιδιών.

Συμπτώματα και έγκαιρη διάγνωση

Τα πιο συνήθη συμπτώματα είναι ο βήχας, η πυώδης απόχρεμψη, ο πυρετός, η δύσπνοια, ο πλευριτικός πόνος και το αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας. Με την εμφάνιση των πρώτων κιόλας συμπτωμάτων θα πρέπει ο ασθενής να επισκέπτεται άμεσα τον γιατρό του, ο οποίος θα διαγνώσει την πνευμονία με το ιστορικό, την κλινική εξέταση και την ακτινογραφία θώρακα. Όσο πιο έγκαιρα γίνει η διάγνωση και ξεκινήσει η θεραπευτική αγωγή, τόσο μειώνεται και η πιθανότητα να εμφανιστούν σοβαρές επιπλοκές στην πορεία και για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό και δεν θα πρέπει να το αμελούμε και να βάζουμε σε κίνδυνο την υγεία μας.

Θεραπεία και ιατρική παρακολούθηση

Στις περισσότερες περιπτώσεις η αντιμετώπιση της πνευμονίας περιλαμβάνει αντιβιοτικά για βακτηριακές λοιμώξεις, αντιιικά για ιώσεις, ενυδάτωση, ανάπαυση και ταυτόχρονη κλινική και εργαστηριακή παρακολούθηση. Η νοσηλεία με χορήγηση ενδοφλέβιας αγωγής μπορεί να είναι απαραίτητη μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις, ειδικά σε ευπαθείς ομάδες, για το λόγο αυτό θα πρέπει να αξιολογούμε την πορεία πολύ προσεκτικά. Η αντιμετώπιση των δύσκολων επιπλοκών, όπως είναι η σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια και το εμπύημα, απαιτούν εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, χορήγηση οξυγόνου και διαχείριση της λοίμωξης έτσι ώστε να μην κινδυνεύει η ζωή του ασθενούς αλλά ούτε και να παραμείνει υπολειμματική βλάβη.

Η σημασία της πρόληψης

Παρά την πληθώρα των αντιβιοτικών και των άλλων θεραπευτικών ουσιών, τα τελευταία 40 χρόνια δυστυχώς δεν έχει επιτευχθεί μείωση στη θνητότητα από την πνευμονία και για αυτό είναι ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη να γίνει κατανοητό, ότι η πρόληψη είναι το πιο βασικό μέτρο για να μη θρηνούμε τόσα θύματα κάθε χρόνο από τη νόσο. Αποφυγή επαφής με όσους εμφανίζουν συμπτώματα, οι οποίοι και θα πρέπει να απομακρύνονται από τις υποχρεώσεις τους, καλό πλύσιμο χεριών, σωστή διατροφή, επαρκής ύπνος, άσκηση και εμβολιασμός για την γρίπη, τον RSV και τον πνευμονιόκοκκο, πρέπει να είναι αυτονόητα. Τα εμβόλια έχουν την μεγαλύτερη συμβολή στη δημόσια υγεία, και γι’ αυτό άλλωστε και θεωρούνται ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της ιατρικής. Οι πολίτες και κυρίως οι ασθενείς που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες μπορούν να επικοινωνούν με τον γιατρό τους προκειμένου να ενημερωθούν για τα οφέλη και την ασφάλεια του εμβολιασμού και να πάψουν να φοβούνται.

Ένα μήνυμα ζωής

Η παγκόσμια ημέρα της πνευμονίας πρέπει να μας ευαισθητοποιήσει προς την κατεύθυνση της πρόληψης και την τήρηση των προβλεπόμενων μέτρων. Με σωστή φροντίδα, έγκαιρη διάγνωση και εμβολιασμό, μπορούμε να μειώσουμε δραστικά τα κρούσματα