Παιδί, Διαβήτης & Καλοκαίρι: Οδηγός για γονείς! Ινσουλίνη, ζέστη, δραστηριότητες – Τι πρέπει να ξέρετε;

Aριστοτέλης Παναγιωτόπουλος, Παιδοενδοκρινολόγος, Διευθυντής Παιδοενδοκρινολογικής Κλινικής & Τμήματος Διαταραχών των Λιπιδίων του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Το καλοκαίρι σημαίνει ελευθερία, παιχνίδι και ξεγνοιασιά! Για τις οικογένειες που ζουν με τον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, λίγος παραπάνω προγραμματισμός μπορεί να εξασφαλίσει ότι η εποχή αυτή θα παραμείνει χαρούμενη και ασφαλής. Η ζέστη, η αυξημένη δραστηριότητα και οι αλλαγές στη ρουτίνα φέρνουν νέες προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες.

Ε: Πώς επηρεάζει η καλοκαιρινή ζέστη τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και την ινσουλίνη;

Α: Η ζέστη μπορεί να έχει ποικίλες επιδράσεις. Αφενός, μπορεί να αυξήσει την απορρόφηση της ινσουλίνης από το σημείο της ένεσης ή της αντλίας, αυξάνοντας τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας. Αφετέρου, η αφυδάτωση, που είναι πιο συχνή το καλοκαίρι, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων σακχάρου. Επίσης, η έντονη εφίδρωση μπορεί να επηρεάσει την πρόσφυση των αισθητήρων συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (CGM) ή των σετ έγχυσης της αντλίας. Γι' αυτό, συνιστάται συχνότερη παρακολούθηση του σακχάρου και καλή ενυδάτωση.

Ε: Πώς πρέπει να προσαρμόζουμε την ινσουλίνη για την αυξημένη σωματική δραστηριότητα το καλοκαίρι (π.χ. κολύμπι, παιχνίδι);

Α: Η αυξημένη σωματική δραστηριότητα συνήθως μειώνει τις ανάγκες σε ινσουλίνη. Μπορεί να χρειαστεί μείωση της βασικής ινσουλίνης (π.χ. προσωρινός μειωμένος βασικός ρυθμός στην αντλία) ή των δόσεων ινσουλίνης πριν από τα γεύματα (bolus). Είναι σημαντικό να μετράτε το σάκχαρο του παιδιού πριν, κατά τη διάρκεια (αν είναι εφικτό για παρατεταμένη δραστηριότητα) και μετά την άσκηση. Κάθε προσαρμογή πρέπει πάντα να γίνεται σε συνεννόηση με τον παιδοδιαβητολόγο του παιδιού σας, καθώς οι ανάγκες είναι εξατομικευμένες.

Ε: Ποιοι είναι οι καλύτεροι τρόποι αποθήκευσης της ινσουλίνης στη ζέστη, ειδικά όταν ταξιδεύουμε ή είμαστε στην παραλία;

Α: Η ινσουλίνη πρέπει να διατηρείται δροσερή και να αποφεύγεται η έκθεσή της σε ακραίες θερμοκρασίες και ήλιο. Χρησιμοποιήστε ειδικές θήκες ή τσαντάκια ψύξης που ενεργοποιούνται με νερό. Ποτέ μην αφήνετε την ινσουλίνη σε ένα ζεστό αυτοκίνητο ή εκτεθειμένη στον ήλιο στην παραλία. Ελέγχετε πάντα τις οδηγίες του κατασκευαστή για τις συνθήκες αποθήκευσης.

Ε: Τι επιπλέον προφυλάξεις χρειάζονται τα παιδιά με αντλία ινσουλίνης το καλοκαίρι;

Α: Κολύμπι: Ελέγξτε τις οδηγίες του κατασκευαστή για το πόσο ανθεκτική είναι στο νερό η συγκεκριμένη αντλία και για πόσο μπορεί να μείνει αποσυνδεδεμένη. Μετράτε συχνά το σάκχαρο όταν η αντλία είναι αποσυνδεδεμένη.

Medtronic MiniMed 780G:  Παρόλο που η αντλία είναι αδιάβροχη, πολλοί χρήστεes προτιμούν να αποσυνδέουν την αντλία τους κατά το κολύμπι για μεγαλύτερη ασφάλεια και για να αποφύγουν τυχαία ζημιά ή απώλεια σήματος του CGM. Εάν επιλέξετε να κολυμπήσετε με την αντλία συνδεδεμένη, βεβαιωθείτε ότι είναι καλά στερεωμένη.

Omnipod DASH System:  Το παιδί μπορεί να φορά το Pod ενώ κολυμπά. Δεν χρειάζεται αποσύνδεση. Ωστόσο, το PDM πρέπει να παραμένει σε ασφαλές, στεγνό μέρος.

Ιδρώτας: Ο ιδρώτας μπορεί να χαλαρώσει τα σετ έγχυσης. Χρησιμοποιήστε επιπλέον μεμβράνες προστασίας δέρματος (barrier wipes) ή ειδικές αυτοκόλλητες ταινίες για καλύτερη στερέωση. Προστατέψτε την αντλία από την άμμο και το νερό αν δεν είναι πλήρως αδιάβροχη.

Ε: Πώς να διαχειριστούμε την υπογλυκαιμία (χαμηλό σάκχαρο) σε καλοκαιρινές δραστηριότητες όπου η ρουτίνα αλλάζει;

Α: Να έχετε πάντα μαζί σας ταχείας δράσης υδατάνθρακες (π.χ. ταμπλέτες γλυκόζης, gel γλυκόζης, χυμό, καραμέλες). Η ζέστη και η έντονη δραστηριότητα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας ή να δυσκολέψουν την αναγνώριση των συμπτωμάτων της. Οι συχνότεροι έλεγχοι σακχάρου είναι απαραίτητοι. Βεβαιωθείτε ότι οι φίλοι, οι συγγενείς ή οι υπεύθυνοι δραστηριοτήτων γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίσουν μια υπογλυκαιμία.

Ε: Τι γίνεται με την υπεργλυκαιμία (υψηλό σάκχαρο) και την αφυδάτωση στη ζέστη;

Α: Η αφυδάτωση μπορεί να επιδεινώσει την υπεργλυκαιμία. Ενθαρρύνετε το παιδί να πίνει άφθονο νερό καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, ειδικά όταν κάνει ζέστη ή ασκείται. Εάν τα επίπεδα σακχάρου είναι υψηλά, ελέγξτε για κετόνες, ειδικά εάν το παιδί αισθάνεται αδιάθετο, καθώς ο κίνδυνος διαβητικής κετοξέωσης μπορεί να αυξηθεί με την αφυδάτωση.

Ε: Συμβουλές για τη συσκευασία των αναλωσίμων του διαβήτη για διακοπές ή ημερήσιες εκδρομές;

Α: Να πακετάρετε πάντα διπλάσια ποσότητα από όλα τα απαραίτητα αναλώσιμα: ινσουλίνη, ταινίες μέτρησης σακχάρου, βελόνες, αναλώσιμα αντλίας (σετ έγχυσης, δεξαμενές), αισθητήρες CGM, γλυκαγόνη, θεραπεία για υπογλυκαιμίες. Εάν ταξιδεύετε αεροπορικώς, κρατήστε τα πάντα στις χειραποσκευές σας. Μια επιστολή από τον γιατρό σας (στα αγγλικά αν ταξιδεύετε στο εξωτερικό) που να εξηγεί την πάθηση και την ανάγκη μεταφοράς αυτών των υλικών είναι χρήσιμη.

Ε: Πώς να διαχειριστούμε το "τσιμπολόγημα" ή τα διαφορετικά ωράρια φαγητού στις διακοπές;

Α: Οι διακοπές συχνά σημαίνουν πιο ευέλικτα ωράρια και διαφορετικές διατροφικές επιλογές. Προσπαθήστε να αντιστοιχίζετε την ινσουλίνη με τους υδατάνθρακες που καταναλώνονται. Ενθαρρύνετε υγιεινές επιλογές για σνακ. Οι συχνοί έλεγχοι σακχάρου είναι το κλειδί. Η προσαρμογή του χρόνου χορήγησης της ινσουλίνης πριν το γεύμα μπορεί να χρειαστεί τροποποίηση. 

Ε: Τι πρέπει να πούμε στους υπεύθυνους κατασκηνώσεων ή σε άλλους φροντιστές για τη διαχείριση του ΣΔτ1 το καλοκαίρι;

Α: Παρέχετε ένα σαφές, γραπτό πλάνο διαχείρισης που να περιλαμβάνει: στοιχεία επικοινωνίας σε περίπτωση ανάγκης, οδηγίες για την αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας και υπεργλυκαιμίας, πληροφορίες για τα γεύματα/σνακ, και οδηγίες για τη σωματική δραστηριότητα. Εκπαιδεύστε τους στη χρήση του μετρητή γλυκόζης και της γλυκαγόνης. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζουν πότε και πώς να επικοινωνήσουν μαζί σας ή με τον γιατρό.

Ε: Υπάρχουν ειδικές ανησυχίες για τη χρήση του CGM (Συνεχής Καταγραφέας Γλυκόζης) το καλοκαίρι;

Α: Ο ιδρώτας και το νερό μπορεί να επηρεάσουν την πρόσφυση του αισθητήρα. Χρησιμοποιήστε μαντηλάκια προετοιμασίας δέρματος (skin prep) και επιπλέον αυτοκόλλητες ταινίες συγκράτησης (π.χ. Skin Tac, ειδικά overpatches). Ορισμένοι αισθητήρες

CGM είναι ανθεκτικοί στο νερό, αλλά ελέγξτε πάντα τα όρια αντοχής τους σύμφωνα με τον κατασκευαστή. Λάβετε υπόψη ότι η υπερβολική ζέστη μπορεί μερικές φορές να επηρεάσει προσωρινά την ακρίβεια του αισθητήρα.

Το καλοκαίρι με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 μπορεί να είναι εξίσου απολαυστικό και δραστήριο, αρκεί να υπάρχει καλός προγραμματισμός και προσοχή. Μην διστάσετε να συζητήσετε οποιεσδήποτε ανησυχίες ή να ζητήσετε εξατομικευμένες συμβουλές από παιδοδιαβητολόγο σας. Με τις κατάλληλες προετοιμασίες, οι καλοκαιρινές περιπέτειες μπορούν να είναι ασφαλείς και γεμάτες χαρά!