Οστεοαρθρίτιδα: Αιτία-Συμπτώματα-Θεραπεία

Γράφει ο Δημήτρης Φ. Τριανταφυλλόπουλος, MD, Ορθοπεδικός Χειρουργός, Ειδικός Επανορθωτικής Χειρουργικής Γόνατος με Χρήση Ηλεκτρονικού Υπολογιστή Computer AssistedSurgery, Συνεργάτης Ιατρικού Περιστερίου  

Η οστεοαρθρίτιδα είναι μία χρόνια και προοδευτικά εξελισσόμενη πάθηση των αρθρώσεων και της σπονδυλικής στήλης. Συνήθως η οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει μία μεγάλη άρθρωση και μερικές φορές δύο ή περισσότερες αρθρώσεις.

Η οστεοαρθρίτιδα που επέρχεται με την αύξηση της ηλικίας ονομάζεται εκφυλιστική και είναι η πλέον συχνή. Υπάρχουν βέβαια και ειδικές αρθρίτιδες όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, η ουρική αρθρίτιδα κ.α.

Η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα είναι όχι μόνο η συχνότερη πάθηση των αρθρώσεων, αλλά και μια από τις συχνότερες παθήσεις του ανθρώπου. Η οστεοαρθρίτιδα είναι σημαντικά συχνότερη στις γυναίκες, ενώ η συχνότητά της αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας.

Το φύλο, η ηλικία, η παχυσαρκία, ο τρόπος ζωής, οι έντονες αθλητικές δραστηριότητες, η βαριά επαγγελματική απασχόληση αποτελούν γνωστούς προδιαθεσικούς παράγοντες για εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας,  ενώ  σημαντικό  ρόλο παίζουν και γενετικοί παράγοντες.

Τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας είναι:

• Πόνος στην άρθρωση που πάσχει. Στα πρώτα στάδια οστεοαρθρίτιδας εμφανίζεται συνήθως μετά από κούραση και έντονη δραστηριότητα, κρατά μερικές εβδομάδες και υποχωρεί με ξεκούραση και απλά αναλγητικά φάρμακα. Σε προχωρημένα στάδια οστεοαρθρίτιδας ο πόνος της άρθρωσης γίνεται  μόνιμος με κάθε κίνηση της άρθρωσης ακόμα και στην ανάπαυση.
• Δυσκαμψία, δηλ. δυσκολία στις πρώτες  κινήσεις της άρθρωσης, όταν αυτή είχε μείνει για κάποιο διάστημα ακίνητη.  Η δυσκαμψία στην άρθρωση είναι ήπια και υποχωρεί μετά από λίγα λεπτά, αλλά προοδευτικά γίνεται έντονη, μόνιμη και η άρθρωση χάνει την πλήρη κινητικότητα της.
• Διόγκωση και Παραμόρφωση της άρθρωσης (προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα).

Με όλα αυτά τα συμπτώματα, η άρθρωση γίνεται δυσλειτουργική, ο ασθενής αποφεύγει να την χρησιμοποιεί και έχει σαν συνέπεια την ατροφία των μυών που βρίσκονται κοντά στην άρθρωση που πάσχει.

Για τη διάγνωση  και παρακολούθηση της οστεοαρθρίτιδας, το ιστορικό και οι απλές ακτινογραφίες επαρκούν ενώ σε ειδικές περιπτώσεις χρειάζεται να γίνει αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Ως θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας υπάρχουν οι παρακάτω κλιμακούμενες επιλογές:

Φυσικά μέσα - Τα φυσικά μέσα είναι βοηθητικά για κάθε στάδιο οστεοαρθρίτιδας. Σε αυτά περιλαμβάνονται η Φυσικοθεραπεία - Υδροθεραπεία και ειδικές Ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών της άρθρωσης. Σημαντική ανακούφιση από τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας προσφέρουν η απώλεια βάρους και η χρησιμοποίηση βοηθημάτων κατά την βάδιση.

Φαρμακευτική θεραπεία - Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για  την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας ανήκουν κυρίως στην κατηγορία των αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών. Όταν τα ενοχλήματα της αρθρίτιδας είναι ήπια, τα απλά αναλγητικά επαρκούν και περιορίζουν ικανοποιητικά τα συμπτώματα.

Σε πιο έντονες ενοχλήσεις των αρθρώσεων χορηγούνται αντιφλεγμονώδη, προσπαθώντας να τα δώσουμε στη μικρότερη δυνατή δόση και για το μικρότερο αναγκαίο διάστημα, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι παρενέργειες που συνοδεύουν αυτά τα φάρμακα. Συνήθως τα προβλήματα που προκύπτουν από τα αντιφλεγμονώδη επηρεάζουν το γαστρεντερικό σύστημα, με κίνδυνο να προκαλέσουν γαστρορραγία, αλλά και το καρδιαγγειακό σύστημα, ειδικά όσους πάσχουν από  υπέρταση.

Στις παροξύνσεις της εκφυλιστικής οστεοαρθρίτιδας, η ενδαρθρική έγχυση κορτιζόνης δίνει άμεσα, καλά αποτελέσματα για αρκετό χρονικό διάστημα, δεν θα πρέπει όμως να επαναλαμβάνεται συχνά.

Τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιούνται ευρύτατα ενδαρθρικές εγχύσεις με υαλουρονικά, τα οποία θεωρείται ότι  έχουν λιπαντικές, αντιφλεγμονώδεις και αναλγητικές ιδιότητες, οφελώντας σε περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας. Η αποτελεσματικότητα τους όμως δεν είναι αποδεδειγμένη και έχουν μικρή απόδοση σε προχωρημένα στάδια της αρθρίτιδας.  

Χειρουργική αντιμετώπιση

Οι χειρουργικές επεμβάσεις στην οστεοαρθρίτιδα αποσκοπούν στο να  επιβραδύνουν τη εξέλιξή της, να ανακουφίσουν από τα  έντονα ενοχλήματα και να αντικαταστήσουν την φθαρμένη άρθρωση με τεχνητή.

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι οστεοτομίες που έχουν ως ένα βαθμό προληπτικό χαρακτήρα και στοχεύουν στην διόρθωση του άξονα της άρθρωσης προστατεύοντας την από τη φθορά που προκαλούν οι παρεκκλίσεις από το φυσιολογικό.

Στα τελικά στάδια οστεοαρθρίτιδας, η μόνη λύση είναι η χειρουργική επέμβαση τοποθέτησης τεχνητής άρθρωσης. Η επέμβαση αυτή λέγεται ολική η μονοδιαμερισματική  αρθροπλαστική, γίνεται τα τελευταία 20 χρόνια με μεγάλη επιτυχία με πιο συχνή εφαρμογή στο ισχίο και στο γόνατο.

Οι ολικές αρθροπλαστικές, αν και είναι μεγάλες επεμβάσεις, είναι  σε γενικές γραμμές ασφαλείς και δίνουν άριστα αποτελέσματα για διάστημα περισσότερο των 10 -15 χρόνων.