Διατροφή για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου

Γράφει ο Δρ. Αλέξιος Σ. Στριμπάκος, Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο τρίτος συχνότερος παγκοσμίως καρκίνος για άνδρες και γυναίκες μαζί. Υπολογίζεται οτι κάθε έτος διαγιγνώσκονται περίπου 1.4 εκατομμύρια νέοι ασθενείς, με καρκίνο παχέος εντέρου, ενας τρομακτικά μεγάλος αριθμός.

Υποστηρίζεται από επιδημιολογικά στοιχεία, αλλά και από το Παγκόσμιο Ταμείο Έρευνας για τον Καρκίνο (WCRF) και το Αμερικανικό Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο (AICR) ότι με τροποποίηση της διατροφής, με διατήρηση του ιδανικού βάρους και τακτική σωματική άσκηση, ένα 30 με 40% των περιπτώσεων καρκίνου γενικά θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί.  Τροποποίηση και μόνο της διατροφής με αύξηση των φρούτων και λαχανικών θεωρείται ότι θα μπορούσε να έχει προλάβει το 20% περίπου όλων των μορφών καρκίνου.

Σημαντικές και πολύ πρόσφατες, επιστημονικές δημοσιεύσεις υποδεικνύουν σαφή σχέση, μεταξύ της μεγάλης κατανάλωσης επεξεργασμένων προϊόντων κρέατος (μπέικον, αλλαντικών, ζαμπόν) και της εκδήλωσης καρκίνου παχέος εντέρου και ορθού (αύξηση κινδύνου κατά 17-18%), αλλά και την πιθανότατη συσχέτιση κατανάλωσης κόκκινου κρέατος (μοσχάρι, αρνί, κατσίκι, χοιρινό) με την εμφάνιση καρκίνου (1). Οι επεξεργασμένες αυτές τροφές θεωρούνται πλέον απο το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως καρκινογόνες και θα ήταν προτιμότερο να αποφεύγονται. Μέχρι και σήμερα, μπορεί να μην έχουν πλήρως διευκρινιστεί τα αίτια, αλλά εικάζεται ότι η παρουσία αίμης και χημικών συντηρητικών στο έντερο μπορεί να δίνει έναυσμα δημιουργίας συμπλεγμάτων αζώτου, που με τη σειρά τους επιδρούν βλαπτικά στο DNA των κυττάρων. Επίσης, χημικές ουσίες, που παράγονται κατά το μαγείρεμα σε υψηλές θερμοκρασίες (grill, barbeque), όπως οι ετεροκυκλικές αμίνες (ΗΑs) και οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (ΡΑΗs) πιθανό να ενέχονται στην καρκινογένεση.

Από την άλλη πλευρά, ιδιαίτερα προστατευτικό ρόλο φαίνεται να παίζει η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών καθώς και μέτριας ποσότητας ψαριών (2). Αυτό υποστηρίζεται και από πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη στο έγκριτο Αμερικάνικο ιατρικό περιοδικό JAMA (3), όπου η μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του εντέρου στους τρεφομενους με αυτά μπορεί να φτάνει έως και 45%, συγκριτικά με αυτούς που καταναλώνουν κρέας.

Η προστατευτική αξία της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών και ό,τι περιέχει φυτικές ίνες οφείλεται και στο γεγονός ότι η παρουσία των ινών μειώνει το χρόνο παραμονής στο έντερο των διαφόρων επιβλαβών αποβαλλόμενων ουσιών.

Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαμε να πούμε οτι εμπεριέχονται κατά μεγάλο μέρος στη λεγόμενη Μεσογειακή Δίαιτα, και εμείς ως μεσογειακός λαός δε θα πρέπει ασφαλώς να υποβαθμίζουμε το ρόλο της. Η δίαιτα αυτή χαρακτηρίζεται από τη σημαντική ημερήσια κατανάλωση φυτικών προιόντων, φρούτων και παρθένου ελαιολάδου, ελάχιστη κατανάλωση κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος και ζάχαρης, και μέτρια αλλά τακτική κατανάλωση κόκκινου οίνου και ψαριών.  

Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με την προληπτική διενέργεια κολονοσκόπησης στα άτομα άνω των 50 ετών, είναι αρκετά, για να αναχαιτίσουμε σημαντικά τη συχνότητα του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Σχετική βιβλιογραφία

1. Carcinogenicity of consumption of red and processed meat. The Lancet Oncology 2015; 16 (16):1599-1600

2. Meat, fish, and colorectal cancer risk: the European Prospective Investigation into cancer and nutrition. J Natl Cancer Inst. 2005 Jun 15;97(12):906-16.

3. Vegetarian Dietary Patterns and the Risk of Colorectal Cancers. JAMA Intern Med. 2015;175(5):767-776

4. Mediterranean Diet: Prevention of Colorectal Cancer. Front Nutr. 2017; 4: 59.