Ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης & χαμηλό ανάστημα

Γράφει η Τζέσικα Αρδίτη, Παιδο-ενδοκρινολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών
 

Ο ρόλος της αυξητικής ορμόνης είναι να ελέγχει την αύξηση των μυών, των οστών, και των οργάνων μας.

Μας δίνει επίσης ενέργεια και μας βοηθά να νιώθουμε καλά.

Η αυξητική ορμόνη παράγεται από τον εγκέφαλο με τη συνεργασία δύο οργάνων του (υποθάλαμος και υπόφυση) και εκκρίνεται στο αίμα.

Όταν υπάρχει ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης ο εγκέφαλος δεν είναι ικανός να παράγει σωστά επίπεδα αυξητικής ορμόνης.

Κάποια παιδιά γεννιούνται με ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, ενώ άλλα εμφανίζουν το πρόβλημα αργότερα λόγω μιας κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης, ενός όγκου στον εγκέφαλο ή μετά από ακτινοθεραπεία στο κεφάλι.

Ωστόσο, τις περισσότερες φορές το αίτιο είναι άγνωστο.

Συμπτώματα ανεπάρκειας αυξητικής ορμόνης

• Χαμηλός ρυθμός αύξησης ή/και χαμηλό ανάστημα
• Πρόσωπο που φαίνεται νεότερο σε ηλικία από τους συνομήλικους
• Σώμα παχουλό, μικρά χέρια και πόδια, όχι καλά αναπτυγμένη μυϊκή μάζα
• Υπογλυκαιμία σε σοβαρή έλλειψη αυξητικής ορμόνης  σε βρέφη & νήπια
• Μικρό πέος σε νεογνό αγόρι με σοβαρή έλλειψη αυξητικής ορμόνης
• Καθυστέρηση εφηβείας

Διάγνωση ανεπάρκειας αυξητικής ορμόνης

Η διάγνωση της ανεπάρκειας αυξητικής ορμόνης γίνεται με την βοήθεια του ιστορικού του παιδιού, την κλινική εξέταση και ειδικό εργαστηριακό έλεγχο ο οποίος περιλαμβάνει:

• Ακτινογραφία οστικής ηλικίας. Ενημερώνει για το δυναμικό αύξησης του παιδιού.
• Αιματολογικές και άλλες εξετάσεις. Για να αποκλειστούν άλλα αίτια που επηρεάζουν την αύξηση του παιδιού.
• Αιματολογικό επίπεδο IGF-1. Αποτελεί ορμόνη που αντικατοπτρίζει τα επίπεδα της αυξητικής ορμόνης (όχι όμως πάντα).
• Διεργασία τεστ προκλήσεως της αυξητικής ορμόνης. Δίνεται στο παιδί φάρμακο το οποίο θα προκαλεί την υπόφυση να εκκρίνει αυξητική ορμόνη. Εάν τα επίπεδα της αυξητικής δεν είναι αρκετά υψηλά αποτελεί ένδειξη ότι η έκκριση της αυξητικής ορμόνης είναι ανεπαρκής.
• Μαγνητική στον υποθάλαμο και την υπόφυση για να αποκλειστεί κάποια διεργασία που εμποδίζει τη σωστή λειτουργία τους.

Αντιμετώπιση ανεπάρκειας αυξητικής ορμόνης

Η ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης αντιμετωπίζεται με θεραπεία υποκατάστασης κάνοντας υποδόριες ενέσεις συνθετικής αυξητικής ορμόνης, καθημερινά πριν τον βραδινό ύπνο.

 Η ένεση γίνεται με ειδικό στυλό στο οποίο η βελόνα μπορεί να είναι κρυμμένη ή συσκευή χωρίς βελόνα (πίεση του αέρα).

Ο παιδοενδοκρινολόγος παρακολουθεί την πρόοδο του παιδιού κάθε 6 περίπου μήνες και η δόση προσαρμόζεται στο βάρος και στη φάση της εφηβείας. Καλύτερο αποτέλεσμα έχουμε όταν η αγωγή ξεκινά έγκαιρα. Η ανάγκη της θεραπείας εκτιμάται εκ νέου όταν το παιδί φτάσει στο τελικό του ανάστημα, γιατί ορισμένα παιδιά με σοβαρή έλλειψη αυξητικής ορμόνης μπορεί να χρειαστούν την αγωγή και στην ενήλικη ζωή τους.

Πιο συχνές παρενέργειες:

• Ερυθρότητα στο σημείο ένεσης
• Διόγκωση στο σημείο ένεσης
• Κεφαλαλγία (αν επιμένει ενημερώνουμε τον ιατρό για προσωρινή διακοπή της αγωγής)
• Επιφυσιολίσθηση μηριαίας κεφαλής

Το χαμηλό ανάστημα ή ο χαμηλός ρυθμός αύξησης του παιδιού δεν οφείλεται πάντα σε ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης;

Μπορεί να οφείλεται σε:

1. Χρόνια νοσήματα που δεν έχουν διαγνωστεί ακόμα και επηρεάζουν την γενική υγεία του παιδιού και κατ’ επέκταση το πώς αυτό μεγαλώνει.
2. Θεραπείες κάποιων νοσημάτων, όπως π.χ. θεραπεία με κορτικοστεροειδή, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την αύξηση.
3. Γενετική προδιάθεση, όπου η διάγνωση (όταν αυτό είναι δυνατό) μπορεί να έχει μεγάλη σημασία, γιατί μπορεί να επηρεάσει θετικά και άλλες σημαντικές πτυχές της υγείας του παιδιού.

Ο έλεγχος αυτών των περιπτώσεων είναι σημαντικό κομμάτι στη διερεύνηση του χαμηλού αναστήματος.