HIPEC: ελπίδα ίασης για τον καρκίνο σε προχωρημένο στάδιο

Γράφει ο Γιώργος Α. Σπηλιόπουλος, Γενικός Χειρουργός & Χειρουργός του Πεπτικού Συστήματος Διευθυντής Μονάδας Προηγμένης Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής στο Ιατρικό Περιστερίου

Πρόκειται για ένα συνδυασμό ενδοκοιλιακής υπερθερμίας και χημειοθεραπείας, ο οποίoς γίνεται κατά τη διάρκεια της χειρουργικής πράξης σε περιπτώσεις προχωρημένου καρκίνου. Η HIPEC πραγματοποιείται ακριβώς στο τέλος μίας επέμβασης που έχει σαν σκοπό την αφαίρεση περιτοναϊκών εντοπίσεων ενός κακοήθους όγκου.

Από αυτήν την προηγμένη τεχνική μπορούν να επωφεληθούν ασθενείς, στους οποίους αφαιρείται βήμα προς βήμα κάθε εντόπιση του όγκου. Τα καλύτερα αποτελέσματα της HIPEC επιτυγχάνονται σε καρκίνο του παχέος εντέρου, της ωοθήκης, του στομάχου, της σκωληκοειδούς απόφυσης, του μεσοθηλιώματος καθώς επίσης και σε μερικά είδη σαρκώματος.

Η χημειοθεραπεία με υπερθερμία επιτρέπει στο φάρμακο να σκοτώσει καρκινικά κύτταρα που δε φαίνονται με γυμνό μάτι.

Αρχικά, ο χειρουργός εξετάζει λεπτομερώς την περιτοναϊκή κοιλότητα και ανιχνεύει μία προς μία τις καρκινικές εντοπίσεις .

Η δεύτερη φάση της επέμβασης HIPEC έγκειται στον προσεκτικό, λεπτομερή και ολοκληρωτικό καθαρισμό της κοιλιάς από τις περιτοναϊκές εντοπίσεις του όγκου. Αυτό χειρουργικά μπορεί να διαρκέσει από 8 έως 12 ώρες. Μόνο αφού καθαριστεί εντελώς η περιτοναϊκή κοιλότητα μπορούμε να προχωρήσουμε στη χημείο-υπερθερμικήέκπλυση. Χρησιμοποιώντας μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας, τα οποία περιλαμβάνουν αντλίες, θερμόμετρα υψηλότατης ακρίβειας, με ειδική τεχνική γίνεται έκπλυση της περιτοναϊκής κοιλότητας για συγκεκριμένη ώρα, ανάλογα με το είδος του καρκίνου.

Η περιτοναϊκή καρκινωμάτωση αποτελεί το τελευταίο ίσως στάδιο εξέλιξης ενός νεοπλάσματος, το οποίο έγκειται στην εμφύτευση καρκινικών εντοπίσεων μέσα στην περιτοναϊκή κοιλότητα.

Αυτές οι καρκινικές εντοπίσεις είναι προσκολλημένες στην εσωτερική επένδυση της κοιλιάς, η οποία λέγεται περιτόναιο.

Για να πραγματοποιηθεί η αντιμετώπιση των περιτοναϊκών εμφυτεύσεων με HIPEC εξετάζονται οι εξής παράμετροι:

Ακριβής γνώση του είδους του καρκινικού όγκου, η έκταση και ο αριθμός των περιτοναϊκών εμφυτεύσεων και η γενική κατάσταση του ασθενή. Συχνά έχει προηγηθεί ενδοφλέβια χημειοθεραπεία, μερικές φορές και για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν την επέμβαση.

Οι μεταστάσεις καρκίνου, κυρίως στο ήπαρ, δεν αποτελούν αντένδειξη στη HIPEC, εφόσον έχουν εξαιρεθεί χειρουργικά.

Η επέμβαση στην πραγματικότητα καλείται «περιτονεκτομή». Επίσης χρησιμοποιείται ο όρος «κυτταρομείωση» ή «debulking».

Το ευεργετικό αποτέλεσμα της ενδοπεριτοναϊκής χημείο-υπερθερμίας έγκειται στο γεγονός ότι μπορούμε να χορηγήσουμε μεγάλη ποσότητα φαρμάκου, το οποίο θα καταστρέψει τις καρκινικές εντοπίσεις χωρίς να περάσει στην κυκλοφορία του αίματος.

Με αλλά λόγια, η μεγάλη ποσότητα φαρμάκου δρα τοπικά και με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

Κατά δεύτερο λόγο, το φάρμακο κατανέμεται ομοιογενώς μέσα στην περιτοναϊκή κοιλότητα δίχως να μένει χωρίς θεραπεία και η παραμικρή επιφάνεια.

Υπερθερμία σημαίνει ότι η χημειοθεραπεία χορηγείται σε διάλυμα με θερμοκρασία άνω των 40 βαθμών. Ο σκοπός της τεχνικής υπερθερμίας είναι διπλός: πρώτον η υπερθερμία είναι τοξική για τα καρκινικά κύτταρα ενώ είναι ελάχιστα βλαβερή για τα υγιή και δεύτερον και εξαιρετικά σημαντικό, πολλά χημειοθεραπευτικά παρασκευάσματα είναι πολύ δραστικότερα σε θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών. Απαιτείται η χρήση εξαιρετικά υψηλής τεχνολογίας διότι η θερμοκρασία του διαλύματος της χημειοθεραπείας πρέπει να είναι σταθερή στο 1/10ο του βαθμού Κελσίου.

Οι αντλίες λοιπόν εγγυώνται την είσοδο του χημειοθεραπευτικού στο χειρουργικό πεδίο και τη συνεχή απαγωγή του προς το μηχάνημα. Κατά αυτόν τον τρόπο τα φάρμακα θερμαίνονται και ανανεώνονται συνεχώς.

Αυτό το σύστημα μοιάζει πάρα πολύ με το μηχάνημα της εξωσωματικής κυκλοφορίας που χρησιμοποιείται στις καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, με τη μόνη διαφορά ότι είναι εντελώς ανεξάρτητο από τα αγγεία. Η διάρκεια της έκπλυσης κρατά από 30-90 λεπτά και η θερμοκρασία φτάνει από 41-43 οC.

Οι κίνδυνοι της HIPEC, σε κέντρα με εμπειρία, είναι αποδεκτοί και περισσότερο εξαρτώνται από την έκταση του χειρουργείου παρά από την ίδια την HIPEC.

Παρόλα αυτά, μετεγχειρητικά μπορούν να παρουσιαστούν λοιμώξεις, πνευμονία, πτώση της άμυνας του οργανισμού, παρατεταμένη αδράνεια του εντέρου, κλπ.

Δεν είναι όλοι οι ασθενείς σε τελικό στάδιο καρκίνου υποψήφιοι για HIPEC. Οι καρκινοπαθείς ασθενείς που θα επωφεληθούν από μία τέτοια σύνθετη θεραπευτική πράξη είναι αυτοί, των οποίων οι περιτοναϊκές εντοπίσεις είναι απολύτως εξαιρέσιμες, δηλαδή θα φτάσουν στη χημείο-υπερθερμία, δίχως κανένα νεοπλασματικό υπόλειμμα μέσα τους.

Η HIPEC στον ίδιο ασθενή μπορεί να επαναληφθεί 2 ή 3 φορές, αρκεί να μεσολαβεί απόσταση από την πρώτη φορά.

Ο σεβασμός στα κριτήρια επιλογής των ασθενών, είναι αυτός που εγγυάται τα καλύτερα αποτελέσματα.