Τι είναι η καρωτιδική νόσος;

Οι καρωτίδες αρτηρίες είναι οι δύο μεγάλες αρτηρίες του τραχήλου που τροφοδοτούν με οξυγονωμένο αίμα τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου. Όπως οποιαδήποτε αρτηρία στο σώμα, οι καρωτίδες αρτηρίες μπορεί να προσβληθούν από την αθηρωματική νόσο, τη δημιουργία δηλαδή μιας πλάκας από εναπόθεση λιπιδίων και χοληστερόλης στο εσωτερικό τοίχωμα τους. Σταδιακά ο αυλός της αρτηρίας στενεύει, μειώνοντας τη παροχή αίματος στον εγκέφαλο, ενώ υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας θρόμβου τοπικά. Εάν ο θρόμβος αποσπαστεί, με τη ροή του αίματος, θα προκαλέσει απόφραξη μιας εγκεφαλικής αρτηρίας και εγκεφαλικό επεισόδιο.  

Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αθηρωματικής νόσου είναι η ηλικία, το κάπνισμα, η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία, ο διαβήτης, η παχυσαρκία και το οικογενειακό ιστορικό.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η στένωση της καρωτίδας εξελίσσεται σταδιακά, χωρίς συμπτώματα. Όταν συμβεί εγκεφαλικό επεισόδιο, εμφανίζεται κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Ξαφνικό μούδιασμα ή αδυναμία του προσώπου, του χεριού ή του ποδιού, στη μία    πλευρά του σώματος.
• Ξαφνική σύγχυση ή δυσκολία στην ομιλία ή στην κατανόηση του λόγου.
• Ξαφνική δυσκολία στην όραση στο ένα μάτι
• Ξαφνική  ζάλη , απώλεια της ισορροπίας ή συντονισμού των κινήσεων

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να είναι μόνιμα ή να διαρκέσουν μερικά λεπτά ή λίγες ώρες και να υποχωρήσουν (παροδικό εγκεφαλικό επεισόδιο). Ασθενής με παροδικό εγκεφαλικό επεισόδιο, διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να υποστεί σοβαρότερο τις επόμενες ώρες. Σε κάθε περίπτωση όταν εμφανιστεί ένα από τα συμπτώματα, πρέπει να αναζητηθεί άμεσα ιατρική βοήθεια. Η θεραπεία σε ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο είναι αποτελεσματική όταν εφαρμοστεί έγκαιρα (όσο νωρίτερα τις πρώτες ώρες).

Πώς γίνεται η διάγνωση της καρωτιδικής νόσου

Με βάση την ηλικία, τη κλινική εξέταση και το ιατρικό ιστορικό, η πιο απλή εξέταση για τη διάγνωση της καρωτιδικής νόσου, είναι το υπερηχογράφημα (triplex) καρωτίδων. Η εξέταση, όταν διενεργείται από έμπειρο ακτινολόγο μπορεί να δώσει αξιόπιστα στοιχεία για το ποσοστό της στένωσης και για τη μορφολογία της αθηρωματικής πλάκας. Η αξιολόγηση αυτών των στοιχείων μπορεί να προβλέψει την επικινδυνότητα της βλάβης. Περισσότερα στοιχεία για τη μορφολογία της αθηρωματικής πλάκας και την ανατομία των αρτηριών του τραχήλου μπορούν να δώσουν πιο σύνθετες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η μαγνητική, αξονική και ψηφιακή αγγειογραφία.

Ποια είναι η θεραπεία της καρωτιδικής νόσου;

Παράγοντες που συνδέονται με την αθηρωματική νόσο πρέπει να ελεγχθούν:

• Διακοπή καπνίσματος και κατάχρησης αλκοόλ
• Ρύθμιση αρτηριακής πίεσης, χοληστερόλης, λιπιδίων και σακχάρου
• Σωματική άσκηση και διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους

Φαρμακευτική αγωγή:

Φάρμακα που σταθεροποιούν την αθηρωματική πλάκα μειώνοντας την υπερλιπιδαιμία (στατίνες)

Φάρμακα που εμποδίζουν τη δημιουργία θρόμβων πάνω στην αθηρωματική πλάκα (αντιαιμοπεταλιακά)    

Αποκατάσταση του εύρους του αυλού της καρωτίδας προτείνεται σε συμπτωματικούς ασθενείς (αυτούς που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο) με στένωση από 50% και μεγαλύτερη. Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με στένωση από 60% και μεγαλύτερη, επέμβαση προτείνεται όταν η μορφολογία της πλάκας έχει απεικονιστικά χαρακτηριστικά υψηλού κινδύνου για πρόκληση εγκεφαλικού.

Υπάρχουν δύο επιλογές για την αποκατάσταση της καρωτιδικής στένωσης:

• Ενδαρτηρεκτομή (ανοιχτή χειρουργική επέμβαση)
• Αγγειοπλαστική με τοποθέτηση stent (ενδαγγειακή επέμβαση)  

Η ενδαγγειακή επέμβαση (αγγειοπλαστική με τοποθέτηση stent) είναι μία ελάχιστα τραυματική διαδικασία, με μηδενική πιθανότητα κάκωσης νεύρων του τραχήλου, χωρίς μετεγχειρητική ουλή και γίνεται χωρίς γενική αναισθησία. Σε σχέση με την ενδαρτηρεκτομή έχει μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Ωστόσο, ειδικά στους συμπτωματικούς ασθενείς, φαίνεται ότι η πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου κατά τη διάρκεια της επέμβασης, είναι μεγαλύτερη στην αγγειοπλαστική σε σχέση με την ενδαρτηρεκτομή.

Η αγγειοπλαστική αποτελεί μία ασφαλή εναλλακτική μέθοδο αποκατάστασης της καρωτίδας αρτηρίας όταν η ενδαρτηρεκτομή είναι υψηλού κινδύνου. Σε κάθε περίπτωση η ασφάλεια των δύο μεθόδων καθορίζεται από την ικανότητα και εμπειρία του επεμβατικού ή του χειρουργού. Η επιλογή της μεθόδου που θα εφαρμοστεί, εξαρτάται από διάφορους παράγοντες και πρέπει να είναι εξατομικευμένη.

Αγγειοπλαστική καρωτίδας με τοποθέτηση stent

Η επέμβαση διενεργείται μετά από τοπική αναισθησία, χωρίς χειρουργική τομή, στην αίθουσα του Ψηφιακού Αγγειογράφου. Ενός μηχανήματος που δίνει τη δυνατότητα καθοδήγησης συσκευών μέσα στο σώμα με ακτινοσκόπηση (συνεχή ακτινογραφική εικόνα) και λήψης υψηλής ευκρίνειας εικόνων των αγγείων με χορήγηση σκιαγραφικών ουσιών.

Πριν την εισαγωγή στο νοσοκομείο γίνεται προετοιμασία με λήψη δύο αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων για πέντε ημέρες. Η αγωγή συνεχίζεται για 3 μήνες μετά, οπότε και διακόπτεται το ένα από τα δύο.    

Αρχικά προωθείται ένας καθετήρας (λεπτός σωλήνας διαμέτρου 2,7 χιλιοστών) από τη μηριαία αρτηρία στην καρωτίδα αρτηρία. Μέσα από αυτόν το καθετήρα προωθείται δια μέσου της στένωσης, ένα μικρό φίλτρο το οποίο τοποθετείται πάνω από τη στένωση ώστε στη συνέχεια να συγκρατήσει έμβολα που πιθανώς θα αποκολληθούν κατά την αγγειοπλαστική, προστατεύοντας έτσι τον εγκέφαλο. Αμέσως μετά εκπτύσσεται κατά μήκος της στένωσης το μεταλλικό σωληνώδες πλέγμα (stent). Ακολουθεί αγγειοπλαστική (διάταση του stent με μπαλόνι) ώστε να αποκατασταθεί το εύρος του αυλού της καρωτίδας. Αφού αφαιρεθεί το φίλτρο και ο καθετήρας, γίνεται σύγκλειση του σημείου εισόδου στη μηριαία αρτηρία με ειδική συσκευή. Η διάρκεια της επέμβασης δεν ξεπερνά τα 30 λεπτά και ο ασθενής εξέρχεται από το νοσοκομείο την επόμενη ημέρα.