Στεφανιογραφία: Τι είναι και πότε πρέπει να γίνεται

Γράφει ο Πέτρος Αλτσιτζόγλου, Καρδιολόγος, Διευθυντής, Αιμοδυναμικό Εργαστήριο Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
 

Η διάγνωση και ο τρόπος αντιμετώπισης της στεφανιαίας νόσου απαιτούν την ακριβή απεικόνιση των στεφανιαίων αρτηριών. Εάν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι στεφανιαίες αρτηρίες έχουν στενώσεις ή αποφράξεις, η ακριβέστερη απεικόνιση των αρτηριών και των κλάδων γίνεται με την στεφανιογραφία.  Πρόκειται για μία ελάχιστα επεμβατική τεχνική ακτινοσκιερής απεικόνισης των στεφανιαίων αρτηριών μετά από έγχυση ακτινοσκιερού μέσου, μέσω ειδικών καθετήρων.

Η στεφανιογραφία  πραγματοποιείται μετά από τοπική αναισθησία και παρακέντηση μίας αρτηρίας που βρίσκεται κάτω από το δέρμα, στη συνέχεια εισάγεται ένας λεπτός εύκαμπτος σωλήνας (καρδιακός καθετήρας) στην αρτηρία και προωθείται μέχρι την καρδιά. Μέσω του καρδιακού καθετήρα γίνεται έγχυση σκιαγραφικής ουσίας ενώ ταυτόχρονα η πορεία των αρτηριών της καρδιάς καταγράφεται από διαφορετικές οπτικές γωνίες και έτσι αποκαλύπτονται οι τυχόν βλάβες τους.

Η εξέταση πραγματοποιείται στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, που είναι εξοπλισμένο με ειδικό καρδιοαγγειογράφο,  από έμπειρο και ειδικά εκπαιδευμένο ιατρο-νοσηλευτικό προσωπικό. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ο καρδιακός ρυθμός και οι ζωτικές παράμετροι του ασθενούς παρακολουθούνται διαρκώς.

Οι αρτηρίες που χρησιμοποιούνται για την παρακέντηση και εισαγωγή των καρδιακών καθετήρων είναι η μηριαία αρτηρία στη βουβωνική χώρα (δηλ. το άνω μέρος του μηρού, στη βραχιόνιο αρτηρία η οποία βρίσκεται στην καμπτική επιφάνεια του αγκώνα) και η κερκιδική αρτηρία που ευρίσκεται στο χέρι (καρπό).

Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της κερκιδικής προσπέλασης είναι η ελαχιστοποίηση των αιμορραγικών επιπλοκών καθώς και η άμεση κινητοποίηση του ασθενούς.

Το κύριο πλεονέκτημα της πρόσβασης από τη μηριαία αρτηρία είναι  η δυνατότητα για ασφαλέστερη διενέργεια σύμπλοκων επεμβάσεων αγγειοπλαστικής, διαδερμικές εμφυτεύσεις βαλβίδων,  ευχερέστερη εύρεση φλεβικών μοσχευμάτων καθώς και η τοποθέτηση ενδοαορτικής αντλίας.

Μετά το πέρας της εξέτασης η οποία διαρκεί συνήθως 15΄- 30΄ εξάγουμε συμπεράσματα για τη θεραπευτική αγωγή που συνίσταται να ακολουθήσει ο ασθενής (φαρμακευτική, αγγειοπλαστική, χειρουργική). Η παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο κυμαίνεται από μερικές ώρες μέχρι και μία ημέρα ανάλογα με την κρίση του ιατρού.

Πότε πρέπει να γίνεται στεφανιογραφία:

• Απόλυτη ένδειξη για τέλεση στεφανιογραφίας αποτελεί το οξύ  έμφραγμα μυοκαρδίου καθ’ όσον βρίσκουμε άμεσα την ένοχο βλάβη (συνήθως απόφραξη αγγείου) και διενεργούμε άμεσα αγγειοπλαστική για την αποκατάσταση της αιμάτωσης (πρωτογενής αγγειοπλαστική).
• Μετά από οξύ έμφραγμα που χορηγήθηκε θρομβόλυση για να εντοπίσουμε την ένοχο βλάβη και να προχωρήσουμε σε αποκατάστασή της.
• Σε περιπτώσεις χρόνιας στεφανιαίας νόσου με σοβαρά στηθαγχικά ενοχλήματα παρά τη φαρμακευτική αγωγή.
• Όταν μετά από λειτουργικές δοκιμασίες, όπως δοκιμασία κοπώσεως, σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου, υπέρηχος καρδιάς και δυναμική υπερηχοκαρδιογραφία (stress echo) τίθεται η  υπόνοια ύπαρξης στεφανιαίας νόσου.
• Συνίσταται πριν από χειρουργική ή διαδερμική αποκατάσταση βαλβιδοπαθειών όπως π.χ. στένωση της αορτικής βαλβίδος.
• Σε ασθενείς με υποψία ότι πάσχουν από σοβαρή στεφανιαία νόσο και πρόκειται να υποβληθούν σε μείζονα χειρουργική επέμβαση εξωκαρδιακής αιτιολογίας.
• Σε καρδιακή ανεπάρκεια αγνώστου αιτιολογίας.
• Σε ασθενείς που επέζησαν από μία καρδιακή ανακοπή ή εμφανίζουν επικίνδυνες καρδιακές αρρυθμίες.

 

Υπάρχουν και άλλες ειδικότερες ενδείξεις  για ορισμένες κατηγορίες ατόμων (χειριστές αεροπλάνων, οδηγοί λεωφορείων κτλ), όπου οι λειτουργικές διαγνωστικές εξετάσεις προκαλούν υποψία για ύπαρξη στεφανιαίας νόσου. Συμπερασματικά η στεφανιογραφία είναι μία ανώδυνη και ασφαλής μέθοδος διερεύνησης των στεφανιαίων αρτηριών και προϋποθέτει την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή, έμπειρο και εξειδικευμένο ιατρο-νοσηλευτικό προσωπικό. Η ένδειξη για τη διενέργειά της καθώς επίσης και η μέθοδος πρόσβασης (μηριαία   ή κερκιδική πρόσβαση) λαμβάνεται από τον επεμβατικό καρδιολόγο σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό του ασθενούς αφού συνεκτιμηθούν όλοι οι παράγοντες που έχουν σχέση με τη νόσο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ασθενούς.