Ο καρκίνος του νεφρού και η σημασία της ρομποτικής τμηματικής νεφρεκτομής

Γράφει ο Δρ. Απόστολος Λαμπανάρης, Χειρουργός Ουρολόγος, Διευθυντής της Α΄ Ουρολογικής Κλινικής του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης. Πιστοποιημένος Χειρουργός Ρομποτικής Ουρολογίας & Εκπαιδευτής Χειρουργών στη Ρομποτική Χειρουργική.

1) Τι είναι ο καρκίνος του νεφρού και πόσο συνήθης είναι;

Το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου του νεφρού. Ο καρκίνος του νεφρού αντιπροσωπεύει περίπου το 3% όλων των καρκίνων στους ενήλικες, με επίπτωση στους άνδρες σε ποσοστό διπλάσιο απ’ ό,τι στις γυναίκες.

Ο μέσος όρος της ηλικίας των ανθρώπων που αναπτύσσουν καρκίνο του νεφρού είναι τα 65 έτη. Πρόκειται για έναν καρκίνο που δεν είναι συχνός σε άτομα κάτω της ηλικίας των 45, ενώ εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα μεταξύ των ηλικιών 55 και 84.

2) Ποιοι είναι οι πιθανοί παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του νεφρού :

• Το κάπνισμα
• Παχύσαρκα ή υπέρβαρα άτομα
• Η επαφή με ορισμένες ουσίες στην εργασία (αμίαντος και ένα είδος του μετάλλου κάδμιο, ορισμένα ζιζανιοκτόνα, βενζόλιο, άλλοι οργανικοί διαλύτες, ιδιαίτερα το τριχλωροαιθυλένιο και ο οπτάνθρακας από κλιβάνους σε εργοστάσια χάλυβα).
• Ορισμένοι τύποι ακτινοθεραπείας.
• Υπέρταση. Είναι ασαφές εάν ο υψηλότερος κίνδυνος προκαλείται από τα αντιυπερτασιακά φάρμακα ή από την κατάσταση αυτή κάθε αυτή.
• Φύλο και φυλή. Η ασθένεια θεωρείται περίπου δύο φορές πιο συχνή στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Ασθενείς αφροαμερικάνοι έχουν ένα ελαφρώς υψηλότερο ποσοστό για καρκίνο νεφρών από τους καυκάσιους.
• Χρόνια νεφρική νόσος υπό αιμοκάθαρση
• Οικογενειακό ιστορικό. Αδελφοί και αδελφές των ατόμων με καρκίνο του νεφρού έχουν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.

3) Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του νεφρού;

Στα αρχικά στάδια, ο καρκίνος των νεφρών συνήθως δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα και η ανακάλυψη του γίνεται τυχαία σε απλή εξέταση με υπέρηχο. Ωστόσο, όσο μεγαλώνει ο όγκος, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Αίμα στα ούρα (αιματουρία)
• Ψηλαφητή μάζα στην νεφρική χώρα.
• Συνεχή πόνο στα πλευρά κοντά σε ένα νεφρό
• Υψηλή πίεση αίματος ή αναιμία
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους.
• Αδυναμία, καταβολή και πυρετός που δεν μπορούν να αποδοθούν σε άλλη αιτία.

4) Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του νεφρού;

Αν έχετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα και μετά την κλινική εξέταση, ο γιατρός σας ίσως σας ζητήσει κάποιες επιπλέον εργαστηριακές εξετάσεις:

• Γενική εξέταση ούρων: Η αιματουρία εμφανίζεται στο 40-60% των περιπτώσεων του καρκίνου.
• Γενική αίματος: Η ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) παρατηρείται αυξημένη συχνά σε ασθενείς με καρκίνο του νεφρού, ενώ η γενική αίματος μπορεί να διαγνώσει αναιμία.
• Υπερηχογράφημα: Είναι μία απλή, ανώδυνη και ακίνδυνη απεικονιστική εξέταση, που μπορεί να δώσει κάποιες πληροφορίες για την ύπαρξη καρκίνου στο νεφρό.
• Αξονική τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου: Αποτελεί την εξέταση εκλογής για τη διάγνωση, αλλά και τη σταδιοποίηση της νόσου, δείχνει δηλαδή αν υπάρχει επέκταση στους λεμφαδένες  ή σε άλλα όργανα της κοιλιάς.
• Μαγνητική τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου: Προσφέρει ό,τι και η αξονική τομογραφία, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις πλεονεκτεί στη σταδιοποίηση της νόσου.
• Βιοψία: Σε κάποιες περιπτώσεις όπου υπάρχουν αμφιβολίες από τις απεικονιστικές εξετάσεις, ο γιατρός μπορεί να συστήσει βιοψία. Με μία λεπτή βελόνα που εισάγεται μέσω του δέρματος λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα, το οποίο αποστέλλεται για εξέταση.  Η βιοψία γίνεται με τη βοήθεια υπερηχογράφου ή πιο συχνά αξονικού τομογράφου.

5) Ποιά είναι η θεραπεία του καρκίνου του νεφρού

• Η τμηματική νεφρεκτομή
• Ριζική νεφρεκτομή

6) Τι είναι η τμηματική νεφρεκτομή;

Η μερική νεφρεκτομή ή ογκεκτομή είναι η αφαίρεση μόνο του πάσχοντος τμήματος ή του όγκου του νεφρού με σκοπό τη διατήρηση του μεγαλύτερου και υγιούς τμήματος του νεφρού, σε ασθενείς με μικρό και εύκολα εγχειρήσιμο όγκο του νεφρού.

Η  μερική νεφρεκτομή δεν πρέπει να συγχέεται με:

1. τη ριζική νεφρεκτομή, η οποία είναι η ολική αφαίρεση του νεφρού με το περινεφρικό λίπος και το επινεφρίδιο, σε περιπτώσεις μεγάλου όγκου του νεφρού,

2. την απλή νεφρεκτομή, η οποία είναι η αφαίρεση μόνο του νεφρού, για καλοήθεις παθήσεις του νεφρού (όπως π.χ. σε περίπτωση υδρονεφρωτικού μη-λειτουργικού νεφρού κ.λπ.

7) Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της μερικής σε σχέση με τη ριζική νεφρεκτομή;

1. Διατήρηση της νεφρικής λειτουργίας στον μέγιστο βαθμό.

2. Αποφυγή της νεφρικής ανεπάρκειας που συνήθως μπορεί να προκληθεί στον εναπομείναντα υγιή νεφρό μετά από τη ριζική νεφρεκτομή.

3. Αποφυγή του κινδύνου αφαίρεσης του νεφρού σε περίπτωση καλοήθων όγκων. Σημειώνεται ότι σε ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 8% έως και 28%, ο νεφρός αφαιρείται για καλοήθη όγκο, όπου δεν χρειάζεται η ριζική νεφρεκτομή.

4. Καλύτερη ποιότητα ζωής μετά από μερική νεφρεκτομή, χωρίς ιδιαίτερους διαιτητικούς ή φυσικούς περιορισμούς, αφού διατηρείται η νεφρική λειτουργία στον μέγιστο δυνατό βαθμό.

5. Οι πιθανότητες ίασης μετά από μερική νεφρεκτομή είναι ίδιες με εκείνες μετά από ριζική νεφρεκτομή και πλησιάζουν το 100% σε περίπτωση που δεν υπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις

10) Πώς πραγματοποιείται η μερική νεφρεκτομή;

• Ανοιχτά
• Λαπαροσκοπικά
• Ρομποτικά

11) Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ρομποτικής μερικής νεφρεκτομής σε σχέση με τις άλλες 2 μεθόδους;

Στη ρομποτικά υποβοηθούμενη μερική νεφρεκτομή γίνονται ακόμα πιο εμφανή τα μοναδικά πλεονεκτήματα της ρομποτικής τεχνολογίας. Οι κύριοι λόγοι της παγκόσμιας καθιέρωσης της ρομποτικής χειρουργικής στην ολική και σίγουρη αφαίρεση των όγκων του νεφρού, με πλήρη διατήρηση του υπολοίπου υγιούς τμήματος του νεφρού, είναι:

• Λόγω της τρισδιάστατης και μεγεθυσμένης όρασης επιτυγχάνουμε ευκολότερη και

καλύτερη αναγνώριση των ανατομικών λεπτομερειών της νεφρικής περιοχής, των ορίων του όγκου και της παθολογικής ανατομίας.

• Λόγω της ακρίβειας και ελευθερίας των κινήσεων των αρθρωτών ρομποτικών βραχιόνων, που επιτρέπουν να χειρουργούμε σαν να βρίσκονται τα χέρια του χειρουργού μέσα στο σώμα του ασθενούς, επιτυγχάνουμε λεπτομερέστερη παρασκευή των αγγείων του νεφρού και των γειτονικών ανατομικών στοιχείων.

• Βελτιωμένη τεχνική διατομής και πλήρους εκτομής και αφαίρεσης του νεφρικού όγκου

.• Μετά την αφαίρεση του όγκου, δίδεται η δυνατότητα για ευκολότερη και ακριβέστερη συρραφή του νεφρικού τραύματος, η οποία διευκολύνει την ολοκλήρωση της επέμβασης σ’ ένα αποδεκτό χρόνο νεφρικής ισχαιμίας με τα λιγότερα προβλήματα επιπλοκών (διαφυγή ούρων και αιμορραγία).

• Αυξημένη δυνατότητα για διατήρηση της μέγιστης υγιούς νεφρικής μάζας, χωρίς τον κίνδυνο παραμονής υπολειπόμενου νεφρικού όγκου, ακόμη και σε δύσκολες περιπτώσεις, με αποτέλεσμα λιγότερα προβλήματα υποτροπών και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα επιβίωσης χωρίς σημεία της νόσου.

• Καλύτερη κλινική πορεία στις περισσότερες περιπτώσεις.

• Περισσότερες πιθανότητες διατήρησης της νεφρικής λειτουργίας στον μέγιστο βαθμό.