Γράφει ο Δρ. Τιμολέων Φ. Τερζής, Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος, Διευθυντής ΩΡΛ Κλινικής και Ρινολογικού Κέντρου Αθηνών, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Εκτός από το ρόλο που παίζει στην εμφάνιση του προσώπου μας, η μύτη είναι ένα ευαίσθητο όργανο, που έχει δύο σημαντικές αποστολές: Τον κλιματισμό του εισπνεόμενου αέρα και την όσφρηση.

Πίσω από τα δύο ρουθούνια κρύβεται μία πολύπλοκη κατασκευή, σε σχήμα πυραμίδας, που χωρίζεται στα δύο με το ρινικό διάφραγμα. Στα πλαϊνά εσωτερικά τοιχώματα της πυραμίδας υπάρχουν τρεις μακρόστενες οστέινες προεξοχές σε κάθε πλευρά, οι ρινικές κόγχες. Όλο το εσωτερικό αυτής της κατασκευής καλύπτεται από το βλεννογόνο, που θερμαίνει και υγραίνει τον αέρα που εισπνέουμε, ενώ παράλληλα το φιλτράρει από βλαβερές ουσίες και σωματίδια.

Ένας αυτόματος μηχανισμός ρυθμίζει τη ροή του αέρα μέσα από τη μύτη, ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Δυστυχώς, συχνά ο μηχανισμός αυτός απορρυθμίζεται από μία συχνή φλεγμονή του βλεννογόνου, που ονομάζεται Χρόνια Ρινίτιδα και αυτό γίνεται αντιληπτό στον ασθενή ως δυσκολία στην αναπνοή, δηλαδή μπούκωμα της μύτης.

Η χρόνια ρινίτιδα μπορεί να είναι είτε Αλλεργική είτε Μη Αλλεργική.

Στην Αλλεργική Ρινίτιδα, η αιτία της απορρύθμισης της λειτουργίας της μύτης είναι η υπερευαισθησία του οργανισμού σε μία ή περισσότερες συγκεκριμένες ουσίες, που προκαλούν μία έντονη αντίδραση, όταν έλθουν σε επαφή με το βλεννογόνο. Οι ουσίες αυτές μπορεί να βρίσκονται στον αέρα όλο το χρόνο, όπως τα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού ή να κυκλοφορούν στον αέρα μόνο συγκεκριμένες εποχές του χρόνου, όπως η γύρη.

Στη Χρόνια Μη Αλλεργική Ρινίτιδα δεν υπάρχει επίσημη αιτία, αλλά μία γενικότερη υπερευαισθησία του βλεννογόνου της μύτης, ο οποίος αντιδρά υπερβολικά σε διάφορα μη ειδικά ερεθίσματα, όπως είναι οι διαφορές θερμοκρασίας και υγρασίας.

Εκτός από τη Ρινίτιδα, δυσκολία στην αναπνοή μπορεί να προκαλέσουν και ανατομικές ανωμαλίες στο εσωτερικό της μύτης. Η συχνότερη από αυτές είναι η Σκολίωση του Ρινικού Διαφράγματος, στην οποία ο διαχωριστικός τοίχος της ρινικής κοιλότητας έχει μία σημαντική απόκλιση προς τη μία ή και προς τις δύο πλευρές, επηρεάζοντας τη ροή του αέρα και δυσκολεύοντας την αναπνοή. Άλλη συχνή ανατομική αιτία ρινικής απόφραξης είναι η υπερτροφία των ρινικών κογχών, που βρίσκονται στο πλάγιο τοίχωμα της μύτης.

Η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών, που ζητά τη βοήθεια του ειδικού για μπούκωμα της μύτης, έχει συνδυασμό ανατομικού προβλήματος και λειτουργικής απόφραξης και η σωστή θεραπευτική προσέγγιση πρέπει να αντιμετωπίζει και τα δύο σκέλη του προβλήματος. Το σκολιωτικό διάφραγμα πρέπει να διορθωθεί, αλλά παράλληλα είναι εξίσου απαραίτητο να γίνει σωστή διάγνωση και θεραπεία της ρινίτιδας. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα μπορούμε να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα με μεγάλη διάρκεια. Αν συνυπάρχουν άλλα προβλήματα, αυτά αντιμετωπίζονται παράλληλα, σύμφωνα με την εκτίμηση του ειδικού.

Η διόρθωση της σκολίωσης του ρινικού διαφράγματος σήμερα γίνεται με απλό και ανώδυνο τρόπο. Οι σύγχρονες, χειρουργικές τεχνικές δεν προκαλούν πόνο ή πρήξιμο, ενώ δεν είναι πλέον απαραίτητος ο πωματισμός της μύτης, ο οποίος ήταν παραδοσιακά η κύρια ενόχληση των ασθενών που υποβάλλονταν σε κάποιο χειρουργείο στη μύτη. Η νοσηλεία δεν υπερβαίνει το εικοσιτετράωρο και μία μέρα αργότερα ο ασθενής μπορεί να επανέλθει στη δραστηριότητά του, αποφεύγοντας την υψηλή θερμοκρασία και το σωματικό στρες.

Η μείωση του όγκου των υπερτροφικών ρινικών κογχών γίνεται με διάφορες τεχνικές, από τις οποίες η πλέον σύγχρονη είναι η χρήση ειδικής συσκευής μικροεκτομής (shaver). Η τεχνική αυτή μειώνει τον όγκο της κόγχης, χωρίς να καταστρέφει το βλεννογόνο στην επιφάνεια. Άλλες τεχνικές, που χρησιμοποιούνται συχνά είναι η χρήση ραδιοσυχνοτήτων και Laser, οι οποίες κάνουν ελεγχόμενη καυτηρίαση στην κόγχη και μπορούν να γίνουν σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου με τοπική αναισθησία.

Η σωστή διαγνωστική προσέγγιση της χρόνιας ρινίτιδας περιλαμβάνει, πέρα από το λεπτομερές ιστορικό, τις δερματικές δοκιμασίες αλλεργίας και πιθανώς ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις αίματος για να διερευνηθεί η πιθανότητα αλλεργικού υποστρώματος. Ακολουθεί τοπική αντιφλεγμονώδης θεραπεία και στη συνέχεια με φάρμακα από το στόμα, αν απαιτηθεί. Αν ο έλεγχος εντοπίσει αλλεργία, τότε καταρχήν προτείνονται μέτρα αποφυγής του υπεύθυνου αλλεργιογόνου. Αν η φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με τα μέτρα αποφυγής δεν αποδώσει, δίδεται η δυνατότητα της απευαισθητοποίησης. Η απευαισθητοποίηση είναι μία μακροχρόνια θεραπευτική διαδικασία (συνήθως διαρκεί 3 με 5 χρόνια), κατά την οποία, με εμβόλια ή υπογλώσσιες σταγόνες, επιτυγχάνεται η σταδιακή απαλλαγή από τη συγκεκριμένη αλλεργία.

Σε κάθε περίπτωση μπουκώματος της μύτης, ο ειδικός γιατρός θα υποδείξει, μετά από λεπτομερή εκτίμηση, την καταλληλότερη αντιμετώπιση. Όπου απαιτείται χειρουργική παρέμβαση, οι σύγχρονες τεχνικές έχουν μετατρέψει δύσκολες και παραδοσιακά επώδυνες επεμβάσεις σε απλές και ανώδυνες διαδικασίες. Η σημαντική αυτή μείωση της ταλαιπωρίας επιτρέπει πλέον σε πολλούς ασθενείς που δίσταζαν να προχωρήσουν στην επέμβαση που χρειάζονται. Πάντα ακολουθεί φαρμακευτική αγωγή και παρακολούθηση, με στόχο τον έλεγχο της χρόνιας ρινίτιδας. Με αυτό το σύγχρονο θεραπευτικό πρωτόκολλο, οι ασθενείς με μπουκωμένη μύτη μπορούν με εύκολο τρόπο να απαλλαγούν από το ενοχλητικό σύμπτωμα, που παρενοχλεί τις καθημερινές δραστηριότητες και τον ύπνο τους και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.