Νόσος Parkinson την εποχή του κορωνοϊου

Της Δρ. Κληµεντίνης Ε. Καραγεωργίου, MD, PhD, Διευθύντριας Νευρολόγου - Ψυχίατρου Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ

Η νόσος Parkinson (NP) είναι μία μακράς διάρκειας εκφυλιστική πάθηση του ΚΝΣ, που κυρίως προσβάλει το κινητικό σύστημα.

Η πρώτη περιγραφή της νόσου έγινε το 1817 από τον άγγλο ιατρό James Parkinson στη μονογραφία του «An Essay on the Shaking Palsy», στην οποία περιγράφει τον τρόμο ηρεμίας, τα μικρά συρτά βήματα, την ιδιόμορφη στάση του σώματος με την κλίση μπροστά, διαταραχή ύπνου και δυσκοιλιότητα. Μεταγενέστεροι επιστήμονες συμπλήρωσαν την ιδιόμορφη κλινική εικόνα της νόσου. Το 1967 οι Γεώργιος Κοτζιάς και συν. ανακάλυψαν ότι η Levodopa βελτιώνει τα συμπτώματα της νόσου. Έκτοτε έχει γίνει σημαντική πρόοδος τόσο ως προς την φυσιοπαθολογία της νόσου όσο και τις θεραπευτικές προσεγγίσεις, φαρμακευτικές και χειρουργικές.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ – ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Η NP ανήκει σε μία ομάδα παθήσεων, που ονομάζονται κινητικές διαταραχές και οι οποίες προκαλούν απρόσμενες ή μη ελεγχόμενες κινήσεις του σώματος. Η κύρια αιτία της είναι άγνωστη αλλά μερικές περιπτώσεις είναι κληρονομικές, ενώ άλλες πιστεύεται ότι οφείλονται σε συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που ενεργοποιούν τη νόσο.

Η νόσος προσβάλλει εκατομμύρια ασθενών παγκοσμίως – το 1% του πληθυσμού ηλικίας άνω των 60 ετών στις ΗΠΑ πάσχει από αυτήν. Στα ανεπτυγμένα κράτη η ετήσια επίπτωση σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών είναι 160/100000. Πριν την ηλικία των 50 η νόσος εμφανίζει μικρή συχνότητα και αυξάνει με την πάροδο των χρόνων.

Στη NP βλάπτονται ή πεθαίνουν εγκεφαλικά κύτταρα στο τμήμα του εγκεφάλου που εκκρίνει την ντοπαμίνη, μία ουσία απαραίτητη για να γίνει η κίνηση ομαλή και σκοπούμενη.

Τα πρώτα τέσσερα συμπτώματα της NP είναι

• Τρόμος με χαρακτηριστική ρυθμική κίνηση

• Δυσκαμψία, μυϊκή ακαμψία ή αντίσταση στην κίνηση, όπου οι μύες παραμένουν σταθερά σε τάση και σύσπαση

• Βραδυκινησία – βραδύτητα των αυθόρμητων και αυτόματων κινήσεων, με αποτέλεσμα δυσκολία στην εκτέλεση απλών εργασιών ή ταχέων κινήσεων ρουτίνας

• Αστάθεια ισορροπίας και διαταραχές στην όρθια στάση, με αποτέλεσμα αύξηση του κινδύνου πτώσεων

Άλλα συμπτώματα που δυνατόν να συνυπάρχουν είναι δυσκολία κατάποσης, μάσησης ή ομιλίας, συναισθηματικές διαταραχές, προβλήματα στην ούρηση ή/και αφόδευση, γνωσιακές διαταραχές/άνοια, κόπωση, διαταραχές ύπνου.

Η NP συνήθως αφορά σε άτομα ηλικίας περίπου 70 ετών αλλά δυνατόν να εμφανισθεί και πολύ νωρίτερα. Οι άνδρες εμφανίζουν συχνότερα τη ΝP.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Η νόσος είναι χρόνια, καθώς διαρκεί για πολλά έτη και προοδευτικά επιδεινούμενη, με αύξηση των συμπτωμάτων και της βαρύτητας αυτών με την πάροδο του χρόνου.

Η εξέλιξή της δεν είναι ίδια για όλους τους ασθενείς. Ορισμένοι εμφανίζουν σύντομα βαρεία αναπηρία, ενώ άλλοι ελαφρά διαταραχή στην κινητικότητα. Δεν έχουν όλοι τα ίδια συμπτώματα. Σε κάποιους επικρατεί ο τρόμος, ενώ σε άλλους δεν υπάρχει τρόμος αλλά βραδυκινησία – η ακινητική μορφή.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Ριζική θεραπεία της NP δεν υπάρχει αλλά τα διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα ανακουφίζουν δραματικά τα συμπτώματα. Στη NP είναι μειωμένη η ντοπαμίνη και για τον λόγο αυτό χορηγείται θεραπεία υποκατάστασής της. Κύρια θεραπευτική αγωγή είναι η Levodopa, συνδυασμένη με Carvidopa – η Carvidopa καθυστερεί την μετατροπή της Levodopa σε ντοπαμίνη, μέχρι αυτή να φθάσει στον εγκέφαλο. Τα νευρικά κύτταρα χρησιμοποιούν τη Levodopa για να παράξουν ντοπαμίνη και να καλύψουν το έλλειμμα. Παρ’όλα αυτά δεν απαντούν όλοι οι ασθενείς το ίδιο καλά στη Levodopa: η βραδυκινησία και η δυσκινησία έχουν καλύτερη απόκριση, ο τρόμος απαντά λιγότερο, ενώ η διαταραχή ισορροπίας καθόλου. Τα αντιχολινεργικά φάρμακα βοηθούν τον τρόμο και τη δυσκαμψία.

Πέρα από την φαρμακευτική αγωγή, απαραίτητη για την αντιμετώπιση της NP είναι η άσκηση. Οι πάσχοντες θα πρέπει να μάθουν να ασκούνται καθημερινά κάνοντας διατάσεις, yoga, χειροπρακτική θεραπεία και κυρίως περπατώντας. Η βάδιση θα πρέπει να γίνεται εκούσια, με ρυθμό και όχι αυτοματοποιημένα ενώ τα βήματα δεν θα πρέπει να είναι μικρά και συρτά αλλά να πραγματοποιούνται με άρση του ποδιού από το έδαφος, όπως στον στρατό.

ΝP ΚΑΙ ΚΟΡΟΝΟΪΟΣ

Οι ασθενείς με NP είναι κατ’εξοχήν άτομα της 3ης ηλικίας και ως εκ τούτου άτομα ευπαθή για λοίμωξη από το νέο κορωνοϊό. 

Η θεραπεία για τη NP δεν είναι ανοσοκατασταλτική, δεν επηρεάζει και δεν επηρεάζεται από την φλεγμονή.

Η διακοπή της αντιπαρκινσονικής αγωγής θα είναι μοιραία για τον ασθενή. Κατόπιν τούτου, οι ασθενείς με NP θα πρέπει να συνεχίζουν να λαμβάνουν την αγωγή τους χωρίς τροποποίηση, να παραμένουν μέσα στο σπίτι ώστε να  αποφεύγουν τον κίνδυνο έκθεσης στον κορωνοϊό (η τόσο αναγκαία βάδιση επ ουδενί δεν σταματά μα θα πρέπει να γίνεται μέσα στο σπίτι ή σε πολύ προστατευμένο εξωτερικό χώρο, πχ αυλή, βεράντα) και να εφαρμόζουν πολύ σχολαστικά τις οδηγίες για πλύσιμο των χεριών και του προσώπου με σαπούνι και νερό ή ήπια αντισηπτικά.