Οι καρωτίδες και οι σπονδυλικές αρτηρίες παρέχουν αιμάτωση στον εγκέφαλο. Αυτές οι αρτηρίες εκτείνονται από την αορτή (το κύριο αιμοφόρο αγγείο στο σώμα που εκφύεται από την καρδιά) μέχρι τον εγκέφαλο στο εσωτερικό του κρανίου.

Όπως και οποιαδήποτε αρτηρία στο σώμα, οι αρτηρίες αυτές μπορεί να προσβληθούν από την αθηρωματική νόσο και να αποφραχθούν στο εσωτερικό τους μερικά (στένωση) ή και πλήρως.

Καθώς εναποτίθεται περισσότερη πλάκα, οι αρτηρίες στενεύουν και σκληραίνουν. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται αθηροσκλήρυνση ή σκλήρυνση των αρτηριών.

Η αθηρωματική πλάκα μπορεί να καταστεί ασταθής και κομμάτια της μπορεί να αποσπαστούν κατά διαστήματα και να μεταφερθούν με την αιματική ροή προς τον εγκέφαλο (εμβολή), προκαλώντας ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο είτε παροδικό είτε μόνιμο.

Η σοβαρότητα του προβλήματος που δημιουργείται είναι δύσκολο να προβλεφθεί και εξαρτάται από το σημείο που κατευθύνονται τα έμβολα.

Συμπτώματα

Κατά την αθηροσκλήρυνση μπορεί να εκδηλωθούν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Αίσθημα αδυναμίας ή μουδιάσματος στη μία πλευρά του σώματος, για παράδειγμα σε ένα άνω άκρο ή ένα κάτω άκρο.
• Αδυναμία ελέγχου της κίνησης του άνω ή του κάτω άκρου.
• Απώλεια της όρασης από το ένα μάτι (πολλοί την περιγράφουν ως να καλύπτεται το μάτι από κουρτίνα).
• Αδυναμία του ασθενούς να μιλήσει καθαρά.

Ορισμένες φορές τα σωματίδια που ενσφηνώνονται στον εγκέφαλο διαλύονται και η αιματική ροή αποκαθίσταται. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι παροδικά.

Παροδική συμπτωματολογία μπορεί να προκληθεί και λόγω της χαμηλής αιματικής ροής περιφερικά της στένωσης.

Ωστόσο, αυτά τα συμπτώματα δε θα πρέπει να αγνοηθούν, καθώς στο άμεσο χρονικό διάστημα που ακολουθεί, χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, ο ασθενής βρίσκεται σε υψηλό κίνδυνο σοβαρότερου εγκεφαλικού επεισοδίου.

Διάγνωση

Για τη διάγνωση εξωκράνιας ή ενδοκράνιας αρτηριακής στένωσης, αρχικά χρησιμοποιούνται αναίμακτες απεικονιστικές μέθοδοι (υπερηχογράφημα για την εξωκράνια μοίρα της καρωτίδας αρτηρίας και μαγνητική ή αξονική αγγειογραφία για τις σπονδυλικές και τις ενδοκράνιες αρτηρίες).

Η ακριβής αξιολόγηση του βαθμού στένωσης πριν την απόφαση θεραπευτικής παρέμβασης, γίνεται με την ψηφιακή αγγειογραφία.

Αίτια

Οι βασικοί παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα δημιουργίας αθηρώματος είναι:

• Γήρανση.
• Κάπνισμα.
• Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση).
• Υψηλή χοληστερόλη στο αίμα (υπερχοληστερολαιμία).
• Διαβήτης (ειδικά στην περίπτωση που δεν ελέγχεται επαρκώς).
• Παχυσαρκία.

Θεραπεία

Η πρώτη στρατηγική αντιμετώπισης είναι ο έλεγχος των παραγόντων κινδύνου.

Προφανώς δε μπορούμε να ελέγξουμε τη γήρανση, όμως, είναι σημαντική η διακοπή καπνίσματος, ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης του ορού και του σακχάρου του αίματος καθώς και η απώλεια βάρους στους παχύσαρκους.

Στη συνέχεια, θα χρειαστεί να χορηγηθεί ο καλύτερος συνδυασμός φαρμάκων, ώστε να προληφθεί η περαιτέρω δημιουργία πλάκας και να σταθεροποιηθεί η πλάκα που έχει ήδη δημιουργηθεί. Αυτό χαρακτηρίζεται ως η βέλτιστη φαρμακευτική θεραπεία.

Η «βέλτιστη φαρμακευτική θεραπεία», σε συνδυασμό με τον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου μπορεί να συνιστά επαρκή αντιμετώπιση για την αγγειακή νόσο στην περίπτωση που αυτή δεν έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό.

Στην περίπτωση ωστόσο που η αθηρωματική πλάκα έχει προκαλέσει στένωση περίπου 70%, είναι πιθανόν ότι απαιτείται επιπρόσθετη θεραπεία ώστε να προληφθεί αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Όταν η στένωση εντοπίζεται στην εξωκράνια μοίρα της καρωτίδας, υπάρχουν δυο επιλογές παρέμβασης, η χειρουργική και η ενδαγγειακή (διαμέσου των αιμοφόρων αγγείων).

Όταν η στένωση εντοπίζεται σε οποιαδήποτε άλλη αρτηρία (σπονδυλική, ενδοκράνια καρωτίδα, μέση εγκεφαλική, βασική), η ενδαγγειακή παρέμβαση αποτελεί τη μοναδική επιλογή.

Η ενδαγγειακή παρέμβαση διενεργείται μετά από παρακέντηση της μηριαίας αρτηρίας.

Μέσω των αρτηριών του σώματος προωθείται και τοποθετείται ενδοπρόθεση (stent) στο σημείο της στένωσης και αγγειοπλαστική με τη χρήση ειδικών μπαλονιών, ώστε να αποκατασταθεί το εύρος του αυλού της αρτηρίας.